ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ




Η νησίδα Οξειά
στο εθνικό Πάρκο Μεσολογγίου - Αιτωλικού,
απέναντι από τις εκβολές Αχελώου.
Η έμφαση στο αν είναι "δασική" ή όχι
(μια μικρή λεπτομέρεια σε σχέση
με τους λόγους για τους οποίους προστατεύεται)
αποκάλυψε πόσο λίγο γνωρίζουμε τι σημαίνει
προστατευόμενη περιοχή

Μια προστατευόμενη φυσική περιοχή έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και ιδιαίτερες ανάγκες προστασίας και διαχείρισης. Συχνά (π.χ. σε περιοχές με Φορέα Διαχείρισης) διαθέτει και ιδιαίτερη νομοθεσία με ειδικές διατάξεις ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της (π.χ. αν είναι υγρότοπος, μεσογειακή βλάστηση, ορεινή κ.λπ. – παρεμπιπτόντως: οι πιο σημαντικές φυσικές περιοχές στην Ελλάδα ΔΕΝ είναι δάση).


Σε επίπεδο Ε.Ε., οι προστατευόμενες φυσικές περιοχές πρακτικά ταυτίζονται με το δίκτυο Natura 2000. Για κάθε προτεινόμενη παρέμβαση σε μια τέτοια περιοχή, από την πιο «αθώα» δραστηριότητα μέχρι την πιο μεγάλη «επένδυση», ισχύουν τα ίδια:


1.       Αν οι ειδικές διατάξεις γι αυτή την περιοχή αποκλείουν την εν λόγω δραστηριότητα σταματάμε εδώ - εκτός αν ισχύει το 3.
2.       Για όσα τυχόν επιτρέπονται, απαιτείται ειδική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και επιβολή ειδικών περιβαλλοντικών όρων.
3.       Αν κριθεί ότι κάποια επένδυση πρέπει οπωσδήποτε να γίνει για λόγους μεγάλου εθνικού συμφέροντος, επιβάλλονται αντισταθμιστικά μέτρα για το φυσικό περιβάλλον.
4.       Ο αποχαρακτηρισμός μιας περιοχής από Natura 2000 είναι ανεπιθύμητος και γίνεται μόνο αν τεκμηριωθεί ότι κακώς η περιοχή είχε αρχικά ενταχθεί στο δίκτυο.

Αυτή είναι η σύγχρονη νόμιμη οδός που (πρέπει να) ακολουθεί ένας ξένος επενδυτής που ενδιαφέρεται για ευρωπαϊκή προστατευόμενη περιοχή. Παρεμπιπτόντως, είναι και η πιο συμφέρουσα λύση για την κοινωνία. Διότι έτσι ο ενδιαφερόμενος επενδύει περισσότερα.

Ας υποθέσουμε ότι μια επένδυση σε προστατευόμενη περιοχή κρίνεται ως υπέρτατης εθνικής σημασίας και προχωρά. Ο επενδυτής τότε θα πρέπει να δεσμεύσει επιπλέον πόρους για ειδική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και για αντισταθμιστικά μέτρα – πόροι που θα καταλήξουν σε ντόπιους εργαζόμενους, μελετητές, κατασκευαστές, λειτουργικά έξοδα.

Τέτοιες δαπάνες ενισχύουν, δεν ματαιώνουν μια σοβαρή επένδυση.  Εκτός, βέβαια, αν δεν μιλάμε για σοβαρούς επενδυτές αλλά για τυχοδιώκτες που θέλουν να αποφύγουν δαπάνες και υποχρεώσεις. 

Όταν, λοιπόν –λόγω του 'παραδοσιακού' ενοχικού συνδρόμου ότι η προστασία του περιβάλλοντος εμποδίζει την «ανάπτυξη»[1]- παρακάμπτουμε το καθεστώς προστασίας μιας περιοχής, ανοίγουμε το δρόμο στους τυχοδιώκτες – επενδυτές. Αντίθετα, όταν προβάλουμε το καθεστώς προστασίας, καλώντας να εφαρμοστούν οι νόμοι, διασφαλίζουμε το δημόσιο συμφέρον.

Προσωπικά πιστεύω ότι στις περιοχές προστασίας της φύσης πρέπει να μένουν μόνο παραδοσιακές ανθρώπινες χρήσεις. Η ‘φυσικότητα’ είναι σημαντικότερη από οτιδήποτε άλλο. Αφού, όμως, έχουμε Νομοθεσία, ας ζητήσουμε, τουλάχιστο, αυτή να εφαρμόζεται...

---

[1] Αν ως «ανάπτυξη» θεωρούμε τις τυχοδιωκτικές επενδύσεις και τις κάθε είδους «fast track αρπαχτές», τότε, πράγματι, η προστασία του περιβάλλοντος αντιστρατεύεται την ανάπτυξη

THE BEST RIVER IN GREECE….

Η περιπέτεια των γερμανών καγιάκερ έκανε ευρύτερα γνωστό ένα από τα πιο ξεχωριστά στοιχεία της Αιγιάλειας: το απάτητο φαράγγι του Σελινούντα!

Συνάντησα την ομάδα των έξι γερμανών καγιάκερ λίγο πριν αρχίσει η περιπέτεια τους. «Έπεσα» πάνω τους αναζητώντας κάποιους ερευνητές από το ΕΛΚΕΘΕ που την ίδια μέρα είχαν έρθει στο Σελινούντα. Ρωτώντας τους, έμαθα πράγματα που με γέμισαν χαρά, διότι επιβεβαίωσαν εκείνα για τα οποία μιλούσαμε εδώ και χρόνια. Άκουσα κατά λέξη: «λένε ότι είναι το καλύτερο ποτάμι στην Ελλάδα» (υποθέτω, εννοούσαν για καγιάκ…).

Η ομάδα των Γερμανών καγιάκερς το πρωί της Δευτέρας 11/2, όταν άφηναν 
το ένα αυτοκίνητο (το λευκο) στην κάτω έξοδο του φαραγγιού, για να πάνε 
με το άλλο αυτοκίνητο και τα καγιάκ στην πάνω είσοδο (στο ύψος των 
Πετσάκων) και να ξεκινήσουν την περιπέτεια που έκανε και στους ντόπιους 
γνωστή την δημοφιλή για τους καγιάκερσ διαδρομή στο φαράγγι 
του Σελινούντα 

Οι ίδιοι έρχονταν για πρώτη φορά, όμως ήσαν ενημερωμένοι. Μου έδειξαν τον ευρωπαϊκό Οδηγό για τα κορυφαία ποτάμια για καγιάκ. Για την Ελλάδα, το βιβλίο περιείχε λίγα διαλεχτά μέρη: Σελινούντας, Λούσιος και Ερύμανθος στην Πελοπόννησο, Κρικελοπόταμος στη Στερεά, Βοϊδομάτης στην Ήπειρο και 2-3 ακόμη. Το κεφάλαιο για το Σελινούντα ξεκινούσε διθυραμβικά: «ένα απρόσμενο διαμάντι στη Βόρεια Πελοπόννησο…» και συνοδευόταν από μια εντυπωσιακή φωτογραφία με καγιάκ στο μέσο του φαραγγιού.

Το ίδιο βράδυ έψαξα από περιέργεια στο διαδίκτυο. Διαπίστωσα ότι το φαράγγι του Σελινούντα είναι δημοφιλές και στους έλληνες καγιάκερ. Μάλιστα, στην ιστοσελίδα «καγιακολόγιο» υπάρχει ωραία εκτενής αφήγηση διάσχισης του φαραγγιού, με πολλές φωτογραφίες. Ξεκινά με πανηγυρικά λόγια («το γνωστό κρυφό διαμάντι της Πελοποννήσου») και τελειώνει με πανηγυρικό …. γεύμα στο Πυργάκι (βλ. http://kayakologio.blogspot.gr/2010/03/27.html).

Για να διασχίσουν το φαράγγι, οι καγιάκερ κατεβαίνουν στο ύψος των Πετσάκων ή της Μακελλαριάς. Κατόπιν εισέρχονται σε ένα από τα πιο παρθένα και απόρθητα μέρη της Πελοποννήσου (για να μην πω της Ελλάδας). Επί 10 χιλιόμετρα δεν υπάρχει καμία επαφή με τον έξω κόσμο. Υπάρχει μόνο η είσοδος στο ύψος των Πετσάκων και η έξοδος στο ύψος της Παλιάς Κουνινάς (συν μια μικρή δύσκολη πρόσβαση, στο μέσο περίπου της διαδρομής, από τη μεριά της Ρακίτας –από όπου «ανασύρθηκαν» οι δύο καγιάκερ που είχαν εγκαταλείψει). Αυτή η αίσθηση της περιπέτειας, σε συνδυασμό με τα ωραία νερά και το ανεπανάληπτο τοπίο, κάνουν το ποτάμι μοναδικό. Τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν το νερό είναι λίγο, η ίδια διαδρομή είναι δημοφιλής και για διάσχιση με τα πόδια (το λεγόμενο river trekking).

Οι διασχίσεις με καγιάκ γίνονται συνήθως την άνοιξη όταν υπάρχουν αρκετό νερό και καλές καιρικές συνθήκες. Το εγχείρημα των νεαρών γερμανών μέσα στο καταχείμωνο ήταν σίγουρα παράτολμο, διότι μέσα στο απάτητο φαράγγι και με φουσκωμένα νερά, ακόμη κι ένα συνηθισμένο συμβάν (όπως η ανατροπή ενός καγιάκ ή η εγκατάλειψη ενός από τους συμμετέχοντες) γίνεται περιπέτεια. [Πάντως, ας σημειώσουμε ότι δεν επρόκειτο για αδαείς «τουρίστες». Ήσαν καλά γυμνασμένοι και εξοπλισμένοι και πήραν τις σωστές αποφάσεις στις κρίσιμες στιγμές].

Εδώ και χρόνια λέγαμε ότι, αν διατηρήσουμε τον «απόρθητο» χαρακτήρα του φαραγγιού του Σελινούντα, στο μέλλον χιλιάδες άνθρωποι θα περιμένουν στην ουρά για να βιώσουν τη μοναδική εμπειρία της διάσχισής του. Όσο περνούν τα χρόνια, η επαφή με την αληθινά παρθένα φύση γίνεται ολοένα και πιο περιζήτητη. Και «παρθένα» φύση δεν είναι μόνο η ομορφιά του τοπίου αλλά κυρίως η απουσία ανθρώπινων επεμβάσεων όπως δρόμοι, μονοπάτια, γεφύρια, φράγματα, αναβαθμοί, καλώδια, σωλήνες κ.λπ. Τέτοια απείραχτα κομμάτια είναι πλέον πολύ σπάνια. Το φαράγγι του Σελινούντα (το οποίο, φυσικά, αποτελεί και προστατευόμενη περιοχή του δικτύου Natura-2000) αποτελεί ένα από τα τελευταία παραδείγματα.

 Πρέπει λοιπόν να διατηρήσουμε το φαράγγι του Σελινούντα όπως είναι, μακριά από κάθε επέμβαση. Αυτό αναζητούν εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρώπη, για τους οποίους η περιπέτεια και οι δυσκολίες της απομάκρυνσης για λίγο από τον πολιτισμό δεν αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα αλλά είναι το ζητούμενο. Αν συνυπολογίσουμε ότι αυτό το μοναδικό μέρος (10 χιλιόμετρα μακριά από τον πολιτισμό, υψηλών προδιαγραφών διάσχιση για καγιάκ και river trekking, μοναδική ομορφιά, προστατευόμενη περιοχή κ.λπ.) βρίσκεται τόσο κοντά στην Αθήνα και την εθνική οδό, ήδη καταλαβαίνουμε πού πρέπει να εστιάζουμε...

Ας ελπίσουμε, με αφορμή αυτή την περιπέτεια,  να καταλάβουμε τι είναι ο Σελινούντας. Και φυσικά, προϋπόθεση για όλα είναι να προστατεύουμε αυτό το μοναδικό «διαμάντι της Πελοποννήσου».