Με αφορμή την ιστορία των φοινικόπτερων στην
Αλυκή Αιγίου
 |
Ευρωπαϊκά Φοινικόπτερα Phoenicopterus roseus στην Αλυκή Αιγίου, χειμώνας 2017-2018. Φωτ. Κώστας Σταματόπουλος. Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_header
Περιεχόμενα: - Η απρόσμενη εμφάνιση - Η μεγάλη αύξηση των Φοινικόπτερων στην Ελλάδα - Η αντισυμβατική ζωή των Φοινικόπτερων - Η μεγάλη αύξηση των Φοινικόπτερων στην Ευρώπη - Ξανά η Αλυκή - H Εισβολή - Τα δακτυλιωμένα Φοινικόπτερα - Flagship species ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: οι Αλυκές
 | | Η Αλυκή Αιγίου και Όρμος Αιγίου, Οκτώβριος 2018. Σχεδόν πλημμυρισμένη, με εξαίρεση το Ανατολικό τμήμα (αριστερά στην εικόνα). Αχνοφαίνονται οι ομάδες με τα Φοινικόπτερα. Στο βάθος το Αίγιο, και ο ορίζοντας κλείνει με το Παναχαϊκό. Φωτ. Βασίλης Μανωηλίδης |
Η απρόσμενη εμφάνιση
Δεκέμβριος 1982. Οι πληροφορίες έλεγαν ότι μεγάλα άσπρα πουλιά – μάλλον κύκνοι (τι άλλο;)- είχαν έρθει στην Αλυκή. Φτάσαμε με τον πατέρα μου και είδαμε πράγματι μια ομάδα από έντεκα ασπριδερά πουλιά στο κέντρο της λιμνοθάλασσας. Η Αλυκή ήταν τότε στα πρώτα χρόνια της απαγόρευσης του κυνηγιού. Δειλά – δειλά, τα άγρια πουλιά είχαν αρχίσει να την εμπιστεύονται ως σταθμό, αλλά πάντα με φόβο και κρατώντας απόσταση από τους ανθρώπους. Κιάλια τότε δεν είχαμε, ούτε οδηγούς αναγνώρισης – μόνο εγκυκλοπαίδειες και ειδικά τον «Θαυμαστό Κόσμο των Ζώων». Φαίνεται αδιανόητο σήμερα, όμως εκείνη την πρώτη φορά που έβλεπα φοινικόπτερα δεν κατάλαβα τι ήταν – ή, μάλλον, πίστευα ότι έβλεπα κύκνους. Βρίσκονταν μακριά μας και χωμένα στο νερό, χωρίς να φαίνονται τα πόδια. Μια ροδαλή απόχρωση πάνω τους έφερε στιγμιαία στο μυαλό μια σκέψη την οποία απώθησα αμέσως ως τρέλα: «Φλαμίνγκο στην Ελλάδα; Σύνελθε!». Μέχρι που άπλωσαν τις φτερούγες και αποκάλυψαν το λαμπερό άλικο χρώμα. Ήταν πράγματι φλαμίνγκο! Ή, για να χρησιμοποιήσουμε το ελληνικό όνομα, Φοινικόπτερα. Αυτό είναι και το επιστημονικό (με λατινικούς χαρακτήρες) όνομα του πουλιού: Phoenicopterus –δηλαδή αυτός που έχει «φοινικές» φτερούγες. Οι αρχαίοι «φοινή» έλεγαν την βαθιά πορφυρή-κόκκινη απόχρωση (για αυτό ονόμασαν Φοίνικες τον λαό που παρήγαγε τέτοιο χρώμα από κοχύλια...).
Μετά από λίγο, τα πουλιά πέταξαν και πέρασαν από πάνω μας επιδεικνύοντας και το δεύτερο, μετά το ροζ χρώμα, χαρακτηριστικό των φοινικόπτερων: την μακριά λεπτοκαμωμένη σιλουέτα, με σώμα, πόδια και λαιμό σε μια ευθεία, δημιουργώντας εκείνη την στεγνή, μακρόστενη, σαν μολύβι, εντύπωση. Στην κυριολεξία δεν το πίστευα, ήταν σαν να έβλεπα στην Ελλάδα κάτι εντελώς εξωτικό - Στρουθοκαμήλους ας πούμε. Και όχι άδικα. Μέχρι εκείνη την εμφάνισή τους στο Αίγιο, τα φοινικόπτερα ήταν σπάνια, αφού είχαν εμφανιστεί λιγότερες από 30 φορές στην Ελλάδα στα προηγούμενα 150 χρόνια, δηλαδή κατά μέσο όρο μια παρατήρηση κάθε 5 χρόνια. Αλλά εκείνη τον χρονιά όλα άλλαξαν και, χωρίς να το γνωρίζουμε τότε, ήμασταν μάρτυρες της έναρξης μιας νέας εποχής για το είδος στην Ελλάδα. |
 |
| Φοινικόπτερα Phoenicopterus roseus, Κιρκίρια Anas crecca, Κορμοράνος Phalacrocorax carbo, Ασημόγλαρος Larus michahelis στην Αλυκή Αιγίου, Δεκέμβριος 2018. Τα πουλιά στο βάθος δεν είναι απίθανο να θυμίσουν κύκνους στον ανυποψίαστο παρατηρητή. (Διακρίνεται και το κολονάκι της Γεωγραφικής Υπηρεσία Στρατού στο βάθος, στην άκρη του Ακρωτηρίου της Αλυκής.) Φωτ. Πηνελόπη Κατσαρέλη. Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_heade |
 |
Ενήλικα Ευρωπαϊκά Φοινικόπτερα Phoenicopterus roseus (που "πατώνουν") μαζί με κύκνους Cygnus olor (που κολυμπούν) στην Αλυκή Αιγίου, σε βάθος γύρω στο 1,00 μ., χειμώνας 2015 - 2016. Συχνά, η διαφορά στο χρώμα δεν είναι τόσο εμφανής και τα Φοινικόπτερα μπορεί να δείχνουν πολύ "λευκά". Φωτ. Πηνελόπη Κατσαρέλη. Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_heade
Ευρωπαϊκά Φοινικόπτερα Phoenicopterus roseus στην Αλυκή Αιγίου (και μπροστά τους ένας Λευκοτσικνιάς Egretta garzetta), Ιούλιος 2018. Φωτ. Κώστας Σταματόπουλος. Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_header
 | Ευρωπαϊκά Φοινικόπτερα Phoenicopterus roseus, Αλυκή Αιγίου, Νοέμβριος 2018. Φωτ. Αγγελική Θεοδωρακοπούλου. Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_heade
|
Η μεγάλη αύξηση των Φοινικόπτερων στην Ελλάδα
Ο χειμώνας ’82 – ’83 ήταν ορόσημο για την ιστορία του Ευρωπαϊκού Φοινικόπτερου Phoenicopterus roseus στην Ελλάδα. Τον Ιανουάριο του 1983, ένα κοπάδι με 200 πουλιά εμφανίστηκε στο Δέλτα του Έβρου και οι παρατηρήσεις άρχισαν να αυξάνονται μέχρι που, στα τέλη της δεκαετίας του ’80, το να δεις φοινικόπτερα έγινε κάτι αρκετά συνηθισμένο σε παράκτιους υγρότοπους στην Ελλάδα. Τη δεκαετία του ’90, μαζί με την συχνότητα των εμφανίσεων άρχισαν να αυξάνονται πολύ και οι αριθμοί. Τον Ιανουάριο του 1996 μετρήσαμε 4.260 στην Αλυκή της Λήμνου, έναν αριθμό-ρεκόρ μέχρι εκείνη την στιγμή, ο οποίος σύντομα ξεπεράστηκε από μεγαλύτερες μετρήσεις που ακολούθησαν. Σήμερα, κοπάδια μερικών χιλιάδων ατόμων είναι αρκετά συνηθισμένα, πλησιάζοντας ή και ξεπερνώντας τα 10.000 σε ορισμένες περιπτώσεις. Ενδιαφέρον έχει ότι έχουν επεκταθεί και πέρα από τους αλμυρούς παράκτιους υγροτόπους και εμφανίζονται σε ρηχές εκτάσεις λιμνών, όπως στην Κερκίνη και την Κορώνεια. Η αύξηση στην Ελλάδα ήταν αποτέλεσμα της ευρύτερης αύξησης του είδους γύρω από τη Μεσόγειο. Για να κατανοήσουμε, όμως, την ιστορία αυτών των πουλιών πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε την εντελώς ιδιαίτερη ζωή τους. Θα ήταν υπεραπλούστευση (και αδικία) να πούμε ότι τα φοινικόπτερα είναι απλά ένα μεταναστευτικό υδρόβιο πουλί.
|
 |
Ιπτάμενα μολύβια: Ευρωπαϊκά Φοινικόπτερα Phoenicopterus roseus σε πτήση, Αλυκή Αιγίου, Νοέμβριος 2018. Φωτ. Αγγελική Θεοδωρακοπούλου. Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_heade
 |
Ευρωπαϊκά Φοινικόπτερα Phoenicopterus roseus σε πτήση, Αλυκή Αιγίου, Οκτώβριος 2018. Τα φοινικόπτερα συνηθίζουν να κάνουν βόλτες πάνω από τη λιμνοθάλασσα και τον γύρω θαλάσσιο χώρο. Φωτ. Αγγελική Θεοδωρακοπούλου. Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_heade
|
|
Η αντισυμβατική ζωή των Φοινικόπτερων
Τα έξι είδη φοινικόπτερων στον κόσμο έχουν παρόμοια ψηλόλιγνη κορμοστασιά, χοντρό και κυρτό ράμφος και το σπάνιο στη φύση ροζ χρώμα. Κυρίως, όμως, μοιράζονται μια εντελώς ιδιαίτερη οικολογική προσαρμογή, αφού έχουν εξελιχθεί να ζουν στα πιο ακραία υγροτοπικά οικοσυστήματα στον πλανήτη: Τις ρηχές αλκαλικές λίμνες, τις ρηχές αλμυρές έως υπεράλμυρες λίμνες και τα αλίπεδα. Πρόκειται για ρηχούς υγρότοπους πλούσιους σε άλατα νατρίου και καλίου, όπως ανθρακικό νάτριο και χλωριούχο νάτριο (αλάτι), με υψηλό (έως πολύ υψηλό) pH και θερμοκρασίες ακραία μεταβαλλόμενες. Δεν είναι παίξε-γέλασε να ζεις εκεί. Στις πιο ακραίες περιπτώσεις πρόκειται για νερά τόσο καυστικά που διαλύουν το ανθρώπινο δέρμα ή τόσο αλμυρά που κανείς δεν μπορεί να τα ανεχτεί πάνω του (ούτε στη γλώσσα του, φυσικά). Κι όμως, τα Φοινικόπτερα τα καταφέρνουν. Πρωταθλητές της οικογένειας είναι τα Αφρικανικά Φοινικόπτερα Phoeniconaias minor, που ζουν σε καυστικές λίμνες (τις περίφημες soda lakes, που τροφοδοτούνται από ηφαιστειακές πηγές) στην κοιλάδα Ριφτ της Αφρικής, όπου το pH φτάνει 12, τρώνε αποκλειστικά κυανοβακτήρια σε ποσότητες τοξικές για οποιονδήποτε άλλο, ενώ γλυκό νερό πίνουν σε θερμές πηγές λίγο πριν το σημείο βρασμού!
Πάντως, και αντίθετα με ό,τι πολλοί νομίζουν, τα Φοινικόπτερα δεν είναι αποκλειστικά τροπικά πουλιά που αντέχουν τη ζέστη. Ορισμένοι πληθυσμοί Φοινικόπτερων των Άνδεων Phoenicoparrus andinus ζουν σε υψόμετρα άνω των 4.000 μ. και ξυπνούν κάθε πρωί με τα πόδια κολλημένα στον πάγο, αφού εκεί πάνω ακόμη και το υπεράλμυρο νερό παγώνει κατά την διάρκεια της νύχτας (υπό άλλες συνθήκες, αυτή η αδυναμία μετακίνησης θα ήταν μια αδιανόητη έκθεση σε κίνδυνο, όμως σχεδόν τίποτα άλλο δεν ζει εκεί πάνω για να τα απειλήσει - έτσι τα πουλιά απλά περιμένουν να βγει ο ήλιος, να λιώσει ο πάγος και να απεγκλωβιστούν).
Φυσικά, τα Φοινικόπτερα μπορούν να ζήσουν και σε «κανονικούς» υγρότοπους. Ειδικά το "δικό μας" Ευρωπαϊκό Φοινικόπτερο μπορεί να βρεθεί ακόμη και σε λίμνες γλυκού νερού. Απλά, ο κανονικός τους βιότοπος είναι αυτά τα ακραία οικοσυστήματα στα οποία ελάχιστα άλλα ζώα αντέχουν.
 |
Τα έξι είδη φοινκόπτερων στον κόσμο. Τα δύο πάνω και αυτό στα στα αριστερά είναι τα τρία λεγόμενα "Μεγάλα" Φοινικόπτερα, που παλαιότερα θεωρούνταν απλά υποείδη του ίδιου είδους, του Phoenicopterus ruber. Σήμερα χωρίζονται στο Αμερικανικό Φοινικόπτερο (Phoenicopterus ruber, Καραϊβική και Κεντρική Αμερική), το Ευρωπαϊκό Φοινικόπτερο (Phoenicopterus roseus, Μεσόγειος, μέση Ανατολή, μέχρι Κεντρική Ασία και λίγα μέρη στην Αφρική) και το Φοινικόπτερο της Χιλής (Phoenicopterus chilensis, Νότια Αμερική). Δεξιά στο κέντρο είναι το Αφρικανικό (το λεγόμενο "Μικρό") Φοινικόπτερο (Phoeniconaias minor, κυρίως υποσαχάρια Αφρική). Στο κάτω μέρος είναι τα δύο είδη φοινικόπτερων των αλκαλικών λιμνών στα υψίπεδα των Άνδεων: Το Φοινικόπτερο των Άνδεων Phoenicoparrus andinus και το Φοινικόπτερο των Πούνα Phoenicoparrus jamesi. Από την ιστοσελίδα του Tour du Valat
http://old.tourduvalat.org/en/documentation/dossiers_thematiques/about_flamingoes |
 |
Το Αμερικανικό Φοινικόπτερο(ή Φοινικόπτερο της Καραϊβικής) Phoenicopterus ruber είναι το πιο ροζ από όλα τα φοινικόπτερα. Κάποτε, και τα τρία
«Μεγάλα» Φοινικόπτερα θεωρούνταν υποείδη του ίδιου είδους, οπότε το Αμερικανικό
λεγόταν Phoenicopterus ruber ruber,
το Ευρωπαϊκό Phoenicopterus ruber roseus
και της Χιλής Phoenicopterus ruber chilensis,
και, για συντομία, όλα ονομάζονταν Ph. ruber.
Όταν αποφασίστηκε ότι οι τρεις μορφές ήταν σημαντικά διαφορετικές και έπρεπε να
θεωρούνται διαφορετικά είδη, το Αμερικανικό «κράτησε» το όνομα και τα άλλα δύο
πήραν το όνομα του αντίστοιχου πρώην υποείδους, δηλαδή Ph. roseus και Ph. chilensis. Για αυτό τον
λόγο, στις παλαιότερες δημοσιεύσεις (μέχρι τη δεκαετία του 1990) το Ευρωπαϊκό Φοινικόπτερο εμφανίζεται με το
όνομα του τότε είδους Phoenicopterus ruber και όχι με το όνομα που το ξέρουμε σήμερα Phoenicopterus roseus. Ζωολογικός κήπος Wipsnade
στην Αγγλία. Από Wikipedia,
https://en.wikipedia.org/wiki/American_flamingo#/media/File:Caribbean_flamingo.jpg
|
 |
| Αφρικανικά Φοινικόπτερα Phoeniconaias minor στη λίμνη Μπογκόρια στην Κένυα. Σχεδόν ένα εκατομμύριο πουλιά συγκεντρώνονται εκεί όταν οι άλγες με τις οποίες τρέφονται φτάνουν στο μέγιστο της ανάπτυξής τους - ένα από τα κορυφαία θεάματα που προσφέρει η άγρια φύση σε ολόκληρο το πλανήτη. Πηγή: https://dionisopunk.com/2017/01/18/birds-eye/flamingo-lake-bogoria-kenya/ |
Το δεύτερο χαρακτηριστικό αυτών
των υγροτόπων (μετά τις χημικές ιδιότητες), το οποίο έχει καθορίσει σημαντικά την ζωή
των φοινικόπτερων, είναι ότι αυτοί οι υγρότοποι συνήθως πρόκειται για εποχιακά ή/και απρόβλεπτα οικοσυστήματα, διάσπαρτα σε μεγάλες
αποστάσεις μεταξύ τους. Κατά κανόνα εντοπίζονται σε περιοχές με λιγοστές και
απρόβλεπτες βροχοπτώσεις σε μεσογειακά κλίματα, ερήμους, στέπες ή γυμνά
οροπέδια, και είτε στεγνώνουν κάθε καλοκαίρι ή μπορεί να μείνουν χωρίς νερό για
μερικές χρονιές προτού πλημμυρίσουν ξαφνικά. Σε γενικές γραμμές, είναι οικοσυστήματα
που δεν ξέρεις πότε (και πού) είναι διαθέσιμα. Μόνο όποιος μπορεί να γυρίζει και να ψάχνει τα βρίσκει και τα
αξιοποιεί.
Το τρίτο χαρακτηριστικό του
κόσμου των φοινικόπτερων προκύπτει από το εύλογο ερώτημα: Αφού είναι τόσο
δύσκολα εκεί, γιατί τα φοινικόπτερα επιμένουν σε αυτά τα μέρη; Η απάντηση είναι
απλή: πολύ φαγητό! Αυτά τα ακραία περιβάλλοντα έχουν μεγάλη παραγωγικότητα και προσφέρουν
συνθήκες «ακραίας» αφθονίας στους (λίγους) οργανισμούς που κατάφεραν να προσαρμοσθούν - δηλαδή να αντέχουν τις
ακραίες χημικές συνθήκες ή να επιβιώνουν για μεγάλα διαστήματα χωρίς νερό (π.χ., με μορφή αυγών ή
σπόρων) μέχρι να ξαναπλημμυρίσουν οι υγρότοποι και να αρχίσουν να
πολλαπλασιάζονται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Αυτοί οι οργανισμοί είναι λίγα είδη μικρών καρκινοειδών (ιδίως το
«Γαριδάκι της Άλμης», η περίφημη Αρτέμια Artemia salina), προνύμφες εντόμων (ιδίως χειρονομίδες Chironomidae -τα μικρά
κόκκινα σκουληκάκια μέσα στη λάσπη, που μεταμορφώνονται σε μικρά «κουνουπάκια»
που αναδύονται κατά εκατομμύρια από την επιφάνεια), φυτοπλαγκτονικούς οργανισμούς και κυανοβακτήρια (τα οποία
συχνά δημιουργούν πρασινωπά συσσωματώματα στα ρηχά νερά ή στην επιφάνεια
ευτροφικών λιμνών και λιμνοθαλασσών), τα οποία φτάνουν σε τεράστιους πληθυσμούς. Πρόκειται για μια
απέραντη θρεπτική σούπα αλατισμένη «λύσσα» ή σερβιρισμένη σε διάλυμα καυστικής ποτάσας.
Όποιος βρει τρόπο να αντέξει, θα εξασφαλίσει μια φτωχή σε ποικιλία αλλά άφθονη σε ποσότητα τροφή χωρίς σχεδόν κανέναν
ανταγωνιστή. Αξίζει τον κόπο…
 |
Τα φοινικόπτερα έχουν ένα από τα πιο εξειδικευμένα ράμφη στον κόσμο των πουλιών. Το άνω τμήμα είναι μικρότερο από το κάτω, δηλαδή αντίθετα από ό,τι συμβαίνει στα άλλα πουλιά, καθώς το πουλί τρέφεται με το κεφάλι ανάποδα. Είναι επίσης εφοδιασμένο με λεπτές κατασκευές σαν τρίχες για να φιλτράρει το νερό ή την υγρή λάσπη και να μπορεί να κρατά ακόμη και πολύ μικρά κομμάτια τροφής. Φωτ. Κώστας Σταματόπουλος. Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_header
|
 |
Νεαρό Ευρωπαϊκά Φοινικόπτερα
Phoenicopterus roseus.
Φωτ. Στάθης Κολλιόπουλος.
Από την ομάδα
Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου |
 |
Ενήλικο Ευρωπαϊκά Φοινικόπτερα
Phoenicopterus roseus.
Φωτ. Στάθης Κολλιόπουλος.
Από την ομάδα
Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου |
Σε αυτές τις συνθήκες προσαρμόστηκαν
τα φοινικόπτερα, ξεκινώντας με σημαντικές προσαρμογές στη φυσιολογία και την
ανατομία. Ανέπτυξαν ένα από τα πιο εξειδικευμένα ράμφη στον κόσμο των πουλιών,
εξοπλισμένο γύρω γύρω με μικρά κτενοειδή φίλτρα και μια ισχυρή σαρκώδη γλώσσα, η οποία επίσης έχει λεπτές πυκνές σαρκώδεις προεξοχές σαν φίλτρο (τα "φίλτρα" είναι πολύ πυκνά στο Αφρικανικό Φοινικόπτερο και τα δύο είδη των Άνδεων, ώστε να κατακρατούνται μόνο άλγες και διάτομα - είναι πιο αραιά στα τρία μεγαλύτερα είδη ώστε να τρώνε και κάπως μεγαλύτερη ζωική τροφή). Η γλώσσα και η κοιλότητα του ράμφους λειτουργούν σαν «πιστόνι» για να αντλούν νερό και ρευστή λάσπη και να τα αποβάλουν με
μεγάλη ταχύτητα, κατακρατώντας την συνήθως πολύ μικρή σε μέγεθος τροφή. Με αυτό το μοναδικό εργαλείο, που είναι σχεδιασμένο
να δουλεύει με το κεφάλι ανάποδα, και με τα πολύ μακριά πόδια (που καλύπτονται
με χοντρό ανθεκτικό δέρμα) και λαιμό, τα φοινικόπτερα μπορούν να αναζητήσουν τροφή σε διάφορα
βάθη, αν και συνήθως προτιμούν τα πολύ ρηχά νερά. Έχουν επίσης αναπτύξει αντοχή στο
μεγάλο pH, ενώ διαθέτουν και πολύ ανεπτυγμένους αδένες που συνεχώς συγκεντρώνουν και αποβάλουν τα άλατα (με
μορφή πηχτής άλμης που βγαίνει από τα ρουθούνια), κάνοντας εφικτή τη διατροφή
σε νερά πολύ πιο αλμυρά από της θάλασσας. Σημαντική προσαρμογή σε ένα ασταθές περιβάλλον είναι και το λεγόμενο "γάλα των φλαμίνγκο", μια θρεπτική σε πρωτεΐνες και λίπη ουσία που παράγεται στον πρόλοβο των γονέων (και στα δυο φύλα), με την οποία ταΐζονται οι νεοσσοί (μέχρι να αναπτύξουν το εξειδικευμένο ράμφος των γονέων και να μπορούν να τραφούν μόνοι). Με αυτόν τον τρόπο, οι γονείς μπορούν να αναζητήσουν τροφή πολύ μακριά από εκεί που βρίσκονται οι φωλιές, χωρίς την υποχρέωση να επιστρέφουν συνεχώς στην φωλιά. Εδώ να σημειώσουμε ότι το ροζ χρώμα
των φοινικόπτερων προέρχεται από τις καροτίνες που παίρνουν από τα
κυανοβακτήρια και οι οποίες διασπώνται σε ροζ και πορτοκαλί χρωστικές στο
συκώτι του πουλιού. Συχνά, τα
φοινικόπτερα παίρνουν αυτές τις χρωστικές από «δεύτερο χέρι», τρώγοντας (τα ήδη
ροζ) καρκινοειδή και προνύμφες που έχουν προηγουμένως τραφεί με κυανοβακτήρια.
Το ανθεκτικό πεπτικό σύστημα των φοινικόπτερων μπορεί να επεξεργαστεί ακόμη και την υγρή (μαύρη και δύσοσμη) λάσπη που βρίσκεται στον πυθμένα των υγροτόπων, καθώς αυτή περιέχει μεγάλο μέρος από οργανική ύλη (π.χ. βακτήρια, πρωτόζωα, οργανικά άλατα) - μία ακόμη προσαρμογή για να μπορούν να ζήσουν και να τραφούν εκεί που κανείς άλλος δεν μπορεί. Κατά τόπους, αυτή φαίνεται να είναι μια βασική τροφή των φοινικόπτερων.
 |
Τρόπος διατροφής των Φοινικόπτερων. Το νερό, μαζί με τους μικροοργανισμούς της τροφής, αντλείται από μπροστά (η γλώσσα πηγαινοέρχεται μπρος-πίσω και λειτουργεί σαν πιστόνι κάνοντας το ράμφος να λειτουργεί ως αντλία), κατόπιν φιλτράρεται από τα φίλτρα στην γλώσσα και στην κόψη του ράμφους, και τέλος αποβάλλεται από την βάση του ράμφους. Εικονογράφηση Nicola Primola
|
Εξ ίσου σημαντικές, όμως, είναι
και οι οικολογικές προσαρμογές των φοινικόπτερων σε ένα ασταθές περιβάλλον όπου
τα καλά μέρη είναι λίγα και απέχουν πολύ το ένα από το άλλο, ενώ οι συνθήκες
μπορεί ξαφνικά να αλλάξουν. Για αυτό το λόγο, κατ' αρχήν ανέπτυξαν άνετο και οικονομικό πέταγμα: συχνά μετακινούνται καθημερινά >100 χιλιόμετρα για να τραφούν (τα πουλιά που φωλιάζουν στην Fouente de Piendra κοντά στην Μάλαγα πηγαινοέρχονται καθημερινά σχεδόν 150 χιλιόμετρα για να τραφούν στις εκβολές του Γκουανταλκιβίρ όταν στεγνώνει η περιοχή όπου φωλιάζουν αργά την άνοιξη). Επίσης απέκτησαν ευελιξία στο να ζουν τόσο την «κανονική» όσο και την νομαδική ζωή. Σε άλλα μέρη
ζουν σχεδόν μόνιμα (μερικά άτομα στην Καμάρκ δεν έχουν αλλάξει περιοχή επί
>15 χρόνια!), σε άλλα είναι μεταναστευτικά, ενώ συνήθως στον ίδιο πληθυσμό
υπάρχουν και μόνιμα άτομα και άτομα που εγκαταλείπουν το χώρο φωλιάσματος μετά
την αναπαραγωγή και διασπείρονται προς διάφορες κατευθύνσεις. Επίσης, τα ίδια πουλιά είναι πάντα
έτοιμα να αλλάξουν τρόπο ζωής και, ξαφνικά, από νομάδες να γίνουν μόνιμοι κάτοικοι σε ένα
καλό μέρος ή, αντίθετα, από «νοικοκυραίοι» να υιοθετήσουν για μερικά χρόνια τον «πλάνητα
βίο», να περιπλανηθούν, να βρουν νέες καλές συνθήκες, να φωλιάσουν και να
ιδρύουν νέες αποικίες και νέες μεταναστευτικές διαδρομές. Δεν έχουν πρόβλημα να
περιμένουν, ακόμη και για χρόνια, χωρίς να φωλιάσουν αν δεν βρουν κατάλληλες
συνθήκες.
 |
| Ευρωπαϊκά Φοινικόπτερα Phoenicopterus roseus διαφόρων ηλικιών στην Αλυκή Αιγίου, φθινόπωρο 2018: Φαινομενικά ενήλικο (το δεξιά, με ροζ ράμφος και ζωηρό ροζ στα πόδια), νεαρά ηλικίας λίγων μηνών (τα δύο καφετιά πουλιά με σκούρα πόδια) και ανώριμα, ενδιάμεσης ηλικίας (τα τρία πουλιά που έχουν "ροδίσει" αλλά το ράμφος παραμένει ωχρό όπως στα νεαρά και τα πόδια έχουν πιο άτονο χρωματισμό από ό,τι στο ενήλικο). Τα νεαρά φοινικόπτερα αρχίζουν να αποκτούν ροζ χρώμα από το τέλος του πρώτου χρόνου. Ωριμάζουν στην ηλικία των τεσσάρων ετών. Συνήθως αρχίζουν να φωλιάζουν μετά τα πέντε χρόνια ή και αργότερα. Αυτή η μακρά περίοδος "ανωριμότητας" μέχρι τις μεγάλες απαιτήσεις του πρώτου φωλιάσματος επιτρέπει στα πουλιά να αποκτήσουν εμπειρία και αυξημένες ικανότητες επιβίωσης σε μια απαιτητική ζωή γεμάτη περιπλανήσεις και απρόβλεπτες καταστάσεις. Φωτ. Τούλα Σταυροπούλου. Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_heade |
Δύο ακόμη βασικά χαρακτηριστικά
συμπληρώνουν το life style των φοινικόπτερων. Το
ένα είναι οι αγελαίες συνήθειες. Τα φοινικόπτερα ζουν πάντα σε μεγάλα κοπάδια και φωλιάζουν σε μεγάλες αποικίες, αφού
εκεί που ζουν η τροφή είναι άφθονη. Οι αγελαίες συνήθειες επίσης βοηθούν στην περιπλάνηση
και αναζήτηση νέων περιοχών (αλίμονο αν έψαχνε ο καθένας μόνος του γύρω γύρω
από τη Μεσόγειο για τις ίδιες περιοχές), ενώ
στον χώρο της αποικίας γίνεται μια εκτενής ανταλλαγή πληροφοριών για το
αποτέλεσμα των περιπλανήσεων της κάθε ομάδας. (Δεν είναι απαραίτητη η «προφορική»
επικοινωνία: όταν επιστρέψει στη βάση μια ομάδα με υγιή, καλοθρεμμένα,
ξεκούραστα πουλιά, τα οποία εμφανώς είχαν περάσει καλά εκεί που βρίσκονταν
προηγουμένως, αυτό δεν θα περάσει απαρατήρητο και, όταν αυτή η ομάδα αναχωρήσει
ξανά, θα την ακολουθήσουν και άλλοι.) Το άλλο χαρακτηριστικό είναι η
μακροζωία. Είναι σχετικά συνηθισμένο να βρίσκουμε δακτυλιωμένα φοινικόπτερα 20+ ετών
και κάμποσα ζουν αρκετά παραπάνω (σε αιχμαλωσία, χωρίς τους κινδύνους στη φύση,
έχουν ξεπεράσει τα 60 χρόνια). Η μακρά διάρκεια ζωής βοηθά τα φοινικόπτερα να
επιβιώνουν ακόμη κι αν δεν αναπαραχθούν για μερικά χρόνια – κάτι που, όπως
είπαμε, συμβαίνει συχνά εκεί που ζουν. Αν η διάρκεια ζωής τους ήταν μικρή, ο
πληθυσμός θα κατέρρεε μετά από μια σειρά κακών χρονιών χωρίς γεννήσεις νέων ατόμων.
Ζώντας, όμως, αρκετά χρόνια, κάποια στιγμή κάπου θα βρουν την ευκαιρία να αφήσουν
απογόνους. Γι αυτόν τον λόγο δεν βιάζονται, ούτε επιχειρούν να φωλιάσουν αν δεν
τα ικανοποιούν οι συνθήκες.
Η πιο τρωτή φάση της ζωής των
φοινικόπτερων είναι το φώλιασμα. Εκτός από τις αντίξοες
οικολογικές συνθήκες, τα πουλιά είναι ευάλωτα επειδή δεν υπάρχει κάλυψη (βλάστηση "ούτε για δείγμα") και τα νερά είναι πολύ ρηχά. Μια αποικία φοινικόπτερων
«βγάζει μάτι» από χιλιόμετρα και συχνά είναι προσβάσιμη με τα πόδια (αν και τα πουλιά επιδιώκουν το μέρος που φωλιάζουν να είναι κάποιο νησάκι η κάποια "ξέρα" που περιβάλλεται από βαθύτερα νερά). Αν
δεν υπάρχει κάποιο ασφαλές σημείο που περιβάλλεται από βαθιά νερά (που κι αυτό
μπορεί να ισχύει τη μια χρονιά αλλά όχι την επόμενη, αν η στάθμη των νερών
χαμηλώσει), η ασφάλειά τους στηρίζεται στο να είναι πολλά μαζί και οι φωλιές να
βρίσκονται σε κάποια μακρινή γωνιά μιας αχανούς αφιλόξενης αλμυρής (ή
καυστικής) έκτασης την οποία οι περισσότεροι επίδοξοι θηρευτές θα δίσταζαν να
διασχίσουν.
 |
| Ευρωπαϊκά Φοινικόπτερα Phoenicopterus roseus κλωσούν στην αποικία στην Καμάρκ, στο Δέλτα του Ροδανού στη Γαλλία. Το (ένα) αυγό γεννιέται στην κορυφή ενός λοφίσκου από λάσπη που φτιάχνουν τα πουλιά σε κάποιο λασπώδες νησί η σε ρηχά νερά. Η αναπαραγωγική περίοδος ξεκινά τον Απρίλιο και κλωσούν και οι δύο γονείς για περίπου ένα μήνα. Μετά την εκκόλαψη, θα χρειαστούν περίπου δυόμισι μήνες μέχρι τα μικρά να πετάξουν, γύρω στα τέλη Ιουλίου. |
 |
| Ενήλικο Ευρωπαϊκό Φοινικόπτερο Phoenicopterus roseus και νεοσσός στη φωλιά στην αποικία της Καμάρκ. Οι νεοσσοί ταΐζονται με ένα υγρό που παράγεται στον πρόλοβο του του ενήλικου (σαν κόκκινο "γάλα") και μένουν στη φωλιά για 10 - 12 μέρες, πριν φύγουν και σχηματίσουν ομάδες με συνομήλικους στα ρηχά γύρω από την αποικία Η φωτογραφία τραβήχτηκε από τον Alan Johnsosn (1941 - 2014) τον πρωτοπόρο στην προστασία και μελέτη των φοινικόπτερων, ξεκινώντας τη δεκαετία του '60 με τον Επιστημονικό Σταθμό στο Tour du Valat |
 |
Εναέρια φωτογραφία ομάδας μικρών Ευρωπαϊκών Φοινικόπτερων Phoenicopterus roseus. Τα ενήλικα-φύλακες φαίνονται δεξιά. Μόλις αφήσουν τη φωλιά, οι νεοσσοί συγκεντρώνονται σε μεγάλες ομάδες (τα λεγόμενα crèches) στα ρηχά. Εκεί τα προσέχουν με βάρδιες λίγα ενήλικα όσο οι γονείς ψάχνουν για τροφή. Στις μεγάλες αποικίες αυτές οι ομάδες αριθμούν χιλιάδες νεοσσούς - παρ΄όλα αυτά, ο κάθε γονιός βρίσκει το δικό του παιδί για να το ταΐσει με την τροφή που φέρνει στον πρόλοβο.
Από την ιστοσελίδα του Tour du Valat http://old.tourduvalat.org/en/documentation/dossiers_thematiques/about_flamingoes |
Η μεγάλη αύξηση των Φοινικόπτερων στην Ευρώπη
Ο αρχικός βιότοπος του Ευρωπαϊκού Φοινικόπτερου Phoenicopterus roseus ήσαν οι αλμυρές (έως
υπεράλμυρες) λίμνες γύρω από τη Μεσόγειο, τη Βόρειο Αφρική, τη Μέση Ανατολή,
μέχρι το Ιράν και το Καζακστάν (επίσης ορισμένοι πληθυσμοί και στην υποσαχάρια Αφρική). Οι αλμυρές λίμνες (salt ή saline lakes) είναι είτε ηπειρωτικές
κλειστές λεκάνες ή κλειστοί παράκτιοι υγρότοποι (δηλαδή χωρίς σταθερή
επικοινωνία με τη θάλασσα) πλούσιοι σε αλάτι.
Αυτά τα μέρη κατά κανόνα δέχονται νερό μόνο από βροχές (ή διήθηση
θαλασσινού νερού) και συνεπώς είναι εποχιακά και στεγνώνουν εντελώς το
καλοκαίρι, οπότε έχουμε φυσική παραγωγή αλατιού. Στην Ελλάδα, με εξαίρεση την
Πικρολίμνη (στα σύνορα Κιλκίς – Θεσσαλονίκης), όλες οι αλμυρές λίμνες είναι
παράκτιοι κλειστοί υγρότοποι. Συχνά, αποκαλούνταν «Αλυκές» από τους ντόπιους
χωρίς να είναι πραγματικές βιομηχανικές αλυκές. Άλλοτε, πάλι, αποκαλούνται
λιμνοθάλασσες χωρίς να είναι ούτε λιμνοθάλασσες, αφού δεν επικοινωνούν με την
θάλασσα και τα νερά τους το καλοκαίρι είναι πολύ πιο αλμυρά από της θάλασσας (όχι
υφάλμυρα).
 |
| Μετρώντας φοινικόπτερα στην Αλυκή Λήμνου, μια φυσική αλμυρή λίμνη - η μεγαλύτερη που έμεινε χωρίς να μετατραπεί σε βιομηχανική αλυκή. Μεσοχειμωνιάτικες Καταμετρήσεις Υδροβίων, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία, Ιανουάριος 2013. (Στο βάθος, ο ορίζοντας κλείνει με την Ίμβρο.) |
Η ανθρώπινη παρέμβαση μετέτρεψε
τις πιο καλές παράκτιες αλμυρές λίμνες σε αλυκές για παραγωγή αλατιού. Στις
αλυκές (salines), το θαλασσινό νερό, καθώς εξατμίζεται και η αλατότητά του ανεβαίνει,
περνά διαδοχικά από διαφορετικές ρηχές λεκάνες, τα λεγόμενα «τηγάνια». Αυτό
σημαίνει ότι σε μια αλυκή πάντα θα υπάρχουν ορισμένα τηγάνια με κατάλληλη αλατότητα
και τροφή. Αυτές οι πρωτόγνωρα σταθερές συνθήκες προσέλκυσαν τα φοινικόπτερα,
τα οποία πρόθυμα έγιναν πουλιά και των αλυκών.
Παρά, όμως, το εξασφαλισμένο
φαγητό, το φώλιασμα των φοινικόπτερων παρέμενε προβληματικό, αφού η λειτουργία
των αλυκών προϋπέθετε αυξημένη ανθρώπινη
παρουσία (συν σκυλιά-φύλακες). Σαν να μην έφτανε αυτό, οι φυσικές θέσεις
φωλιάσματος που δεν έγιναν αλυκές αποξηράνθηκαν ή έγιναν προσιτές στην
ανθρώπινη ενόχληση και στα σκυλιά των γεωργών, κτηνοτρόφων ή ψαράδων που ζούσαν
κοντά τους. Έτσι, τα φοινικόπτερα παρέμεναν ένα είδος αρκετά ασυνήθιστο. Μόνο
στην Καμάρκ (Camargue), στο Δέλτα του Ροδανού στη Γαλλία, όπου βρίσκονται οι μεγαλύτερες
αλυκές της Ευρώπης, άρχισαν νωρίς να προστατεύουν τα Φοινικόπτερα κατά την
περίοδο της αναπαραγωγής.
Μέχρι την δεκαετία του ‘80, οι
σταθερές θέσεις αναπαραγωγής των φοινικόπτερων γύρω από τη Μεσόγειο μετρούνταν κυριολεκτικά στα δάκτυλα του ενός
χεριού: Στην Καμάρκ (Γαλλία), στην
αλμυρή λίμνη Φουέντε ντε Πιέντρα στην Ανδαλουσία (Ισπανία) και στην Αλμυρή Λίμνη ή λίμνη Τουζ στην Ανατολία στην Κεντρική Τουρκία (στην περιβόητη «Αλμυρά Έρημο»). Άλλη σταθερή αποικία δεν υπήρχε. Βέβαια, τα Φοινικόπτερα συνεχώς περιφέρονταν γύρω από τη Μεσόγειο και δοκίμαζαν να αναπαραχθούν σε νέες περιοχές, κάτι που περιστασιακά πετύχαιναν. Αλλά σπάνια έβρισκαν ασφάλεια και σταθερές συνθήκες.
Από τη δεκαετία του ’80 οι
αριθμοί άρχισαν να αυξάνονται σημαντικά και δημιουργήθηκαν νέες αποικίες στη
Ισπανία (Δέλτα του Έμπρο στην Καταλανία) και στην
Ιταλία (αλυκές γύρω από Κάλιαρι στην Σαρδηνία - εκεί τα φοινικόπτερα ανέκαθεν εμφανίζονταν κατά χιλιάδες, αλλά το φώλιασμά τους έγινε εφικτό μόλις στις αρχές του '90). Όσο περνούσαν τα χρόνια και
μεγάλωνε ο πληθυσμός, κι άλλες αποικίες ιδρύθηκαν στην Ισπανία, στις ακτές της Αδριατικής στην Ιταλία, στις αλμυρές λίμνες της Αλγερίας και στο δέλτα Γκεντίζ (Έρμος) κοντά στη Σμύρνη. Πλέον, τα φοινικόπτερα έγιναν συνηθισμένο θέαμα γύρω από τη
Μεσόγειο (ακόμη και σε μη τυπικούς βιότοπους, όπως ρηχά γλυκά νερά με άφθονα μικροασπόνδυλα - να σημειώσουμε εδώ ότι η τροφή των φοινικόπτερων, εκτός από μικρά καρκινοειδή, προνύμφες και κυανοβακτήρια μπορεί να περιλαμβάνει και οτιδήποτε είναι διαθέσιμο σε μεγάλες ποσότητες στον πυθμένα, ακόμη και σπόρους υδρόβιων φυτών, ψαράκια, γυρίνους κ.λπ.). Η τάση να δημιουργηθούν νέες θέσεις φωλιάσματος συνεχίζεται.
.
 |
Οι βασικές αποικίες αναπαραγωγής των Ευρωπαϊκών Φοινικόπτερων Phoenicopterus roseus γύρω από τη Μεσόγειο. Η πιο παλιά και μεγαλύτερη από όλες είναι στην Καμάρκ στην Γαλλία. Πηγή: Βalkız, κ.α.
Range of the
Greater Flamingo, Phoenicopterus roseus, metapopulation in the
Mediterranean: new insights from Turkey Journal of
Ornithology, 148, July 2007, Issue 3, pp 347–355. Από τα 15 δακτυλιωμένα πουλιά που έχουν παρατηρηθεί στην Αλυκή Αιγίου, τα 7 είναι από την Καμάρκ (Camargue), τρία από το Ebro Delta, ένα από το Comacchio (Δέλτα Πάδου, Β Αδριατική), ένα από το Molentargius στην Σαρδηνία, ένα από Gediz Delta (Δέλτα Έρμου) κοντά στην Σμύρνη και δύο από την Salin di Priolo στην Σικελία, η οποία ξεκίνησε το 2015 και συνεπώς δεν σημειώνεται σε αυτόν τον χάρτη (μαζί με μερικές ακόμη νέες αποικίες), ο οποίος είναι από το 2007.
|
 |
OSTRICH 2011, 82(3): 167–174
Παράδειγμα διασποράς των Ευρωπαϊκών Φοινικόπτερων Phoenicopterus roseus από τον χώρο της αποικίας: Παρατηρήσεις πουλιών (ο αριθμός που φαίνεται σε κάθε χώρα) που δακτυλιώθηκαν στην Αλγερία μεταξύ 2005 - 2009. Πηγή: Boucheker, κ.α. Connectivity
between the Algerian population of Greater Flamingo and those of the
Mediterranean region OSTRICH 2011, 82(3): 167–174. Στα χρόνια που ακολούθησαν, έχουν παρατηρηθεί αλγερινά φοινικόπτερα και στην Ελλάδα.
|
Η αύξηση αυτή δεν ήταν κάτι
μεταφυσικό. Η εξήγηση είναι απλή: προστατεύθηκαν οι φυσικοί χώροι αναπαραγωγής
και ιδίως πάρθηκαν μέτρα προστασίας στις αλυκές. Η αρχή έγινε από την παλαιότερη
και μεγαλύτερη αποικία στην Καμάρκ, όπου εφαρμόζεται εδώ και δεκαετίες συνεπές πρόγραμμα προστασίας και έρευνας με την λειτουργία του επιστημονικού σταθμού
στο Tour du Valat.
Η αποτελεσματική προστασία των κεντρικών αποικιών οδήγησε σε σταθερή
αναπαραγωγική επιτυχία, αύξηση των αριθμών και δημιουργία «πλεονάσματος»
πουλιών, τα οποία δημιούργησαν νέες αποικίες σε άλλες περιοχές. Η προστασία και
των νέων αποικιών οδήγησε σε περαιτέρω αύξηση του πληθυσμού και νέα επέκταση. Τα τελευταία χρόνια, έχουν δημιουργηθεί και «μικρές»
αποικίες των μερικών δεκάδων ή λίγων εκατοντάδων ζευγών (όπως, πρόσφατα, στην
Σικελία). Αυτή η εντελώς νέα εικόνα των φοινικόπτερων στη Μεσόγειο, με νέες
μικρές αποικίες, εμφανίσεις σε γλυκά νερά κ.λπ. είναι το αποτέλεσμα της
«έκρηξης» του πληθυσμού στις μεγάλες αποικίες.
 |
Αποικία Ευρωπαϊκών Φοινικόπτερων Phoenicopterus roseus σε αλμυρή λίμνη. Garaet Ezzemoul, Αλγερία. Φωτ. Boudjema Samraui.
Τα φοινικόπτερα είναι πολύ θορυβώδη πουλιά. Οι φωνές τους, συνεχείς κρωγμοί και έρρινα καλέσματα, θυμίζουν χήνες. Για μια ενδεικτική ηχογράφηση, από
αποικία στην Ιταλία: https://www.xeno-canto.org/412011
|
Δεν πρέπει να βιαστούμε να
συμπεράνουμε ότι η σημερινή (σχετική) αφθονία (υπολογίζονται σε σχεδόν μισό
εκατομμύριο Ευρωπαϊκά Φοινικόπτερα σήμερα) σημαίνει αυτόματα ασφάλεια. Τα πάντα
εξαρτώνται από την συνεχή προστασία. Είναι πολύ εύκολο να αρχίσει η αντίστροφη
πορεία με ταχύτατο ρυθμό. Αν σταματήσουν τα μέτρα προστασίας και ιδίως η φύλαξη
στις μεγάλες αποικίες, το φώλιασμα θα καταστραφεί και ο πληθυσμός θα
καταρρεύσει. Δεν είναι δύσκολο να καταστραφεί το φώλιασμα των φοινικόπτερων. Αρκούν
ένα – δυο σκυλιά ή ένας απερίσκεπτος ψαράς για να εγκαταλειφθεί μια αποικία
χιλιάδων ζευγαριών. Αυτός, άλλωστε, είναι ο λόγος που, παρά τις επανειλημμένες απόπειρες, δεν φωλιάζουν ακόμη στην
Ελλάδα: δεν υπάρχει ακόμη κάποια ασφαλής γωνιά σε έναν από τους τόσους
παράκτιους υγρότοπους που να μπορεί να κρατηθεί χωρίς πρόσβαση ανθρώπων και
σκυλιών… (ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Την άνοιξη του 2020, μια μικρή αποικία Φοινικόπτερων, με περίπου 180 φωλιές, κατάφερε να εκκολάψει αρκετούς νεοσσούς στην μικρή λιμνοθάλασσα του Αγίου Μάμα στην Χαλκιδική [δηλαδή μια δευτερεύουσας σημασίας περιοχή για το είδος η οποία όμως έμεινε ήσυχη λόγω COVID]. Η ανατροφή των μικρών γνώρισε μεγάλα προβλήματα [όχληση, drones και μεγάλη πτώση της στάθμης] και λίγα κατάφεραν τελικά να πετάξουν. Βλ. την ανακοίνωση του Φορέα Διαχείρισης Θερμαϊκού.)
 |
| Η Αλυκή, όπως φαίνεται από τo Αίγιο. Νοέμβριος 2018. Στο βάθος, τα βουνά της Ρούμελης. Φωτ. Στάθης Κολλιόπουλος. Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_heade |
 |
| Η Αλυκή Αιγίου το καλοκαίρι, όταν φτάνει στη φυσική παραγωγή αλατιού. Το ξύλινο παρατηρητήριο-πυροφυλάκιο κατασκευάστηκε το 1994 και κατέρρευσε μετά από 20 χρόνια - χωρίς πρακτικά να χρησιμοποιηθεί |
Ξανά η Αλυκή
Πίσω στο 1982, εκείνη η πρώτη
εμφάνιση των φοινικόπτερων έδωσε την ευκαιρία να εδραιωθεί η ευαισθητοποίηση
για την Αλυκή. Παρά την απαγόρευση του κυνηγιού από το 1976 (μετά από ομόφωνο πρόταση του Δημοτικού Συμβουλίου Αιγίου, ξεκινώντας, όμως, από μοναχικές προσπάθειες και πολλές αντιδράσεις), κρούσματα
λαθροθηρίας εξακολουθούσαν να υπάρχουν – μάλιστα, ένα φοινικόπτερο βρέθηκε βαλσαμωμένο σε
μαγαζί σε κεντρικό εμπορικό δρόμο του Αιγίου. Τότε δημιουργήθηκε η πρώτη
πραγματικά γενικευμένη στάση υπέρ της προστασίας της Αλυκής. Το ταριχευμένο
πουλί αποσύρθηκε από τη βιτρίνα, οι περιπολίες του Δασαρχείου έγιναν πιο
τακτικές, ο κόσμος άρχισε να μιλά για «τα πουλιά» στην Αλυκή.
Τα φοινικόπτερα έμειναν αρκετές
εβδομάδες. Μετά από λίγο καιρό ανακαλύψαμε και κάποιον ακόμη που βίωσε τη
συγκίνηση εκείνης της ανακάλυψης. Ο Μάρτιν (πατέρας Γερμανός, μητέρα
καταγόμενη από το Αίγιο) επισκεπτόταν τακτικά την Αλυκή και είχε δει δύο ή τρία
νεαρά φοινικόπτερα λίγο νωρίτερα το φθινόπωρο (μάλλον ένα από αυτά ήταν εκείνο
που κατέληξε βαλσαμωμένο στην βιτρίνα της Ερμού). Ο Μάρτιν είχε τραβήξει και
μερικές μακρινές θολές φωτογραφίες – ίσως οι πρώτες φωτογραφίες φοινικόπτερων
στην Ελλάδα. Εκείνα τα ντοκουμέντα, μαζί με τις τρεμάμενες από τη συγκίνηση
σημειώσεις στο μπλοκάκι, φαντάζουν σήμερα σαν τεκμήρια μιας άλλης, πολύ
μακρινής εποχής.
Η δεύτερη εμφάνιση φοινικόπτερων
στην Αλυκή ακολούθησε τέσσερα χρόνια αργότερα. 13 πουλιά ξεχειμώνιασαν το 1986
– ’87. Διοργανώθηκε και εκδρομή της Ορνιθολογικής, από Αθήνα για να τα δουν (σε
συνδυασμό με επίσκεψη στον βράχο της Μονής Ταξιαρχών). Η Αλυκή απέκτησε την
φήμη ενός μέρους όπου μπορούσες να δεις φοινικόπτερα, κάτι ξεχωριστό εκείνη την
εποχή. Οι παρατηρήσεις συνεχίστηκαν σποραδικά, αλλά χωρίς την «έκρηξη» που
παρατηρήθηκε στην υπόλοιπη Ελλάδα. Παρατηρήσεις υπήρχαν σχεδόν κάθε χρόνο, αλλά
τα πουλιά δεν έμεναν παραπάνω από λίγες μέρες. Μετά το 2000 αρχίσαμε να βλέπουμε
τακτικά και νεαρά πουλιά τον Αύγουστο, που διασκορπίζονταν από τις αποικίες. Την
τελευταία δεκαετία οι εμφανίσεις άρχισαν να γίνονται πιο τακτικές. Μικρές
ομάδες άρχισαν να μένουν τον χειμώνα, όπως το 2015 – 2016 όταν πέντε πουλιά
επιχείρησαν να διαχειμάσουν μέχρι που κάποιος πυροβόλησε τουλάχιστον ένα από
αυτά στη θάλασσα, όταν έκαναν μία από τις καθιερωμένες βόλτες στην γύρω περιοχή
(το πουλί στάλθηκε για περίθαλψη).
Πάντα, όμως, μιλούσαμε για μικρές ομάδες, το πολύ 10 – 20 πουλιών ή για μοναχικά
«χαμένα» πουλιά. Η Αλυκή παρέμενε «άγονη γραμμή» για τα φοινικόπτερα. Μέχρι που
ήρθε η άνοιξη του 2017.
Ενήλικα Ευρωπαϊκά Φοινικόπτερα Phoenicopterus roseus στην Αλυκή Αιγίου (με τον χαρακτηριστικό τρόπο διατροφής - "σήμα κατατεθέν" της οικογένειας), Οκτώβριος 2018. Φωτ. Κώστας Καρακατσάνης. Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου
https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_header
Η εισβολή
Στις αρχές Απριλίου 2017, μια
μικρή ομάδα περίπου 20 φοινικόπτερων εμφανίστηκε. Τίποτα το ιδιαίτερο. Σε
αντίθεση, όμως, με άλλες φορές, δεν έφυγαν. Έμειναν και (με συνεχή σκαμπανεβάσματα, καθώς τα πουλιά συνεχώς πηγαινοέρχονταν - και υπήρχαν μέρες με ελάχιστα ή καθόλου πουλιά) σταδιακά μαζεύτηκαν και άλλα. Κάποια στιγμή έγιναν 50 και, μόλις ξεπέρασαν τα 60, σκεφτήκαμε ότι, επιτέλους, ένας αξιοπρεπής αριθμός φλαμίνγκο καταγράφηκε και στην Αλυκή μας. Ακολούθησε μια παύση όσο μπαίναμε στο καλοκαίρι και, από τον Αύγουστο, μαζί με πολλά νεαρά, τα ρεκόρ άρχισαν να σπάνε. Κάποια στιγμή ξεπεράσαμε το "ψυχολογικό όριο" των 100. Τριψήφιος, λοιπόν, αριθμός
φλαμίνγκο στην Αλυκή. Θρίαμβος!
 |
| Ευρωπαϊκά Φοινικόπτερα Phoenicopterus roseus στην Αλυκή τον Σεπτέμβριο 2017, μαζί με Ασημόγλαρους Larus michahelis. Φωτ. Κώστας Σταματόπουλος. Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_header |
Κατόπιν, περιμέναμε ότι τα πουλιά
θα αραίωναν όσο προχωρούσε το φθινόπωρο, όμως έγινε το αντίθετο. Οι αριθμοί άρχισαν να αυξάνονται.
150, 200+ στο τέλος Οκτωβρίου, 300 στα μέσα Νοέμβρη. Όσο έμπαινε ο χειμώνας όλο και περισσότερα. Αποκορύφωμα ήταν ο
Ιανουάριος του 2018, όταν τα φοινικόπτερα ξεπέρασαν τα 800! Σε έναν υγρότοπο
180 στρεμμάτων! Ποιος θα το πίστευε, ειδικά τότε το 1982, ότι κάποια στιγμή, το
πολυπληθέστερο υγροτοπικό πουλί που θα καταγραφόταν στην Αλυκή θα ήταν το
Φοινικόπτερο! Περισσότερα από τα Κιρκίρα, τις Νανοσκαλίδρες, τις Φαλαρίδες,
τους Καστανοκέφαλους Γλάρους!
Οι αριθμοί άρχισαν να πέφτουν απότομα
στα τέλη Γενάρη και τον Μάρτιο είχαν όλα φύγει. Αυτό ήταν φυσιολογικό. Τα
ενήλικα έφυγαν για να φωλιάσουν, τα ανώριμα τα ακολούθησαν. Άρχισαν να
επιστρέφουν το καλοκαίρι, τον Αύγουστο εμφανίστηκαν πολλά νεαρά και το
φθινόπωρο άρχισαν πάλι να αυξάνονται.
Η χειμερινή σεζόν του 2018 - 2019 ήταν λιγότερο εντυπωσιακή, με μέγιστους αριθμούς στα 450. Επιπλέον, στα μέσα Δεκέμβρη έφυγαν όλα (πιθανότατα σε αυτό συνέβαλε και η όχληση από drones), και ξαφνικά η Αλυκή βρέθηκε ξανά χωρίς Φοινικόπτερα. Η επανεμφάνιση ξεκίνησε σταδιακά από τις αρχές Αυγούστου 2019, με >200 πουλιά (περίπου 35 νεαρά) να έχουν συγκεντρωθεί στο τέλος του μήνα. Με αυξομειώσεις (για ένα διάστημα τριών εβδομάδων είχαν μείνει μόλις δυο πουλιά) οι αριθμοί έμειναν στα 120 - 190 πουλιά μέχρι μέσα Δεκέμβρη οπότε έφυγαν ξανά. Το ίδιο σκηνικό (εμφάνιση από τα μέσα καλοκαιριού) επαναλήφθηκε το 2020. Στα τέλη Οκτωβρίου, τα πουλιά ξεπερνούσαν τα 250. Σε συνδυασμό με τον καλό καιρό και την ανάγκη για βόλτες στην φύση λόγω COVID-19, η Αλυκή έγινε ξανά ένας "top" δημοφιλής προορισμός για επισκέπτες - ιδίως για φωτογράφιση. Το ίδιο σκηνικό, με αριθμούς μέχρι 250 φοινικόπτερα το φθινόπωρο και αναχώρηση αρχές Δεκεμβρίου, επαναλήφθηκε το 2021.
 |
| Ευρωπαϊκά Φοινικόπτερα Phoenicopterus roseus στην Αλυκή, Νοέμβριος 2018. Για να τραφούν, η γλώσσα και το ράμφος λειτουργούν σαν "πιστόνι", αντλώντας και αποβάλλοντας νερό και υγρή λάσπη με πολύ μεγάλη ταχύτητα, κατακρατώντας την μικροσκοπική τροφή με τα "φίλτρα " του ράμφους και της γλώσσας (η δε λάσπη που καταπίνουν μπορεί επίσης να αξιοποιηθεί ως τροφή καθώς περιέχει οργανικές ουσίες). Στην Αλυκή, η κοντινή απόσταση επιτρέπει να ακούγεται καθαρά το συνεχές "πλατσούρισμα" από τα πουλιά που τρέφονται. Φωτ. Λευτέρης Σταύρακας, Greece Bird Tours https://www.facebook.com/GreeceBirdTours/. |
 |
| Ευρωπαϊκά Φοινικόπτερα Phoenicopterus roseus τρέφονται στην Αλυκή, Οκτώβριος 2018. Τα φοινικόπτερα τρέφονται κυρίως γύρω γύρω, στα πολύ ρηχά νερά και τα λασποτόπια στις όχθες. Φωτ. Ηλίας Γεωργίου. Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_header |
Οι αριθμοί των φοινικόπτερων στην
Αλυκή αυξομειώνονται συνεχώς και αυτό δείχνει ότι πηγαινοέρχονται σε άλλους
υγρότοπους. Κοπάδια έχουν παρατηρηθεί συχνά να πηγαινοέρχονται Δυτικά. Προσωρινά
μπορεί να χρησιμοποιούν το Δέλτα του Μόρνου δίπλα στη Ναύπακτο και τους λίγους
μικρούς υγρότοπους που απέμειναν στον Κορινθιακό (Αλυκή της Θίσβης, υγρότοπος
Λεχαίου στην Κόρινθο). Ωστόσο, τα φοινικόπτερα της Αλυκής Αιγίου μάλλον σχετίζονται με έναν μεγάλο υγρότοπο – πιθανότατα με τους εκτενείς υγρότοπους
του Μεσολογγίου, όπου απαντούν αρκετές χιλιάδες το χειμώνα (και πολλά μένουν
όλο το χρόνο). Η φωτογράφιση, τον Ιανουάριο 2019, στο Μεσολόγγι ενός δακτυλιωμένου νεαρού Φοινικόπτερου που προηγουμένως είχε φωτογραφηθεί στην Αλυκή τον Νοέμβριο 2018 αποδεικνύει αυτήν την σχέση.
Με αυτό το πήγαινε-έλα τα φοινικόπτερα εξερευνούν και μαθαίνουν τα καλά νέα. Τα καινούρια
κοπάδια που περνούν από τον Κορινθιακό βλέπουν τα πουλιά που βρίσκονται ήδη
στην Αλυκή, τα οποία λειτουργούν ως "κράχτες", και αποφασίζουν να κατέβουν κι αυτά. Αλλά ακόμη κι αν δεν τύχει να
περάσουν καινούρια κοπάδια, κάποια στιγμή τα φοινικόπτερα της Αλυκής θα
επιστρέψουν για μερικές μέρες στο Μεσολόγγι και, όταν ξαναφύγουν για Αλυκή θα
τα ακολουθήσουν κι άλλοι.
 |
| Αεροφωτογραφία της Αλυκής Αιγίου, αρχές Νοεμβρίου 2018. Το έντονα πράσινο χρώμα, σε σχέση με την γειτονική θάλασσα, υποδηλώνει ευτροφισμό παραπάνω από το κανονικό (ίσως από εισροή νερών με λιπάσματα ή κτηνοτροφικά λύματα από γειτονικές περιοχές). Ωστόσο, χρειάζονται συγκριτικά δεδομένα για να κρίνουμε αν πρόκειται για κάτι αφύσικο σε αυτό το έτσι κι αλλιώς παραγωγικό οικοσύστημα Η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη και η εποπτεία από τον νεοϊδρυθέντα Φορέα Διαχείρισης Κορινθιακού (στον οποίο υπάγεται η Αλυκή) θα δώσει τις απαντήσεις για την διαχείριση της Αλυκής. Τα φοινικόπτερα αχνοφαίνονται στο πάνω αριστερό τμήμα. Φωτ. Βασίλης Μανουηλίδης |
 |
| Η Αλυκή μέσα Δεκεμβρίου 2018, από ύψος περ. 500 μ.(σχετικά ασφαλής απόσταση για να μην προκαλεί ενόχληση στα πουλιά). Το πράσινο χρώμα παραμένει. Φωτ. Παναγιώτης Μπαζός. Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_heade |
Φαίνεται ότι τα φοινικόπτερα
έχουν πλέον βάλει την Αλυκή Αιγίου στα δρομολόγιά τους. Η επιστροφή, για δεύτερη σεζόν ενός
δακτυλιωμένου Ιταλικού πουλιού to 2018, και για τρείς συνεχόμενες σεζόν (Νοέμβριος 2018, 2019, 2020) ενός δακτυλιωμένου Γαλλικού αποδεικνύει ότι τουλάχιστον
κάποια άτομα επιλέγουν να ξαναγυρίσουν. Τι είναι όμως αυτό που άλλαξε και έβαλε
την Αλυκή στις σταθερές επιλογές των φοινικόπτερων; Αυτό μάλλον δεν οφείλεται
μόνο στην αύξηση των αριθμών γύρω από τη Μεσόγειο, διότι αυτή έχει συμβεί
νωρίτερα. Σίγουρα τα φοινικόπτερα βρίσκουν τροφή στην Αλυκή και χρειάζεται
μελέτη για να εξακριβώσουμε ποια είναι. Αρτέμια, η αγαπημένη τροφή των
φοινικόπτερων στις αλυκές, δεν υπάρχει στην Αλυκή Αιγίου και το μόνο άλλο
καρκινοειδές είναι το Gammarus αλλά δεν φαίνεται να είναι
σε επαρκείς ποσότητες. Προνύμφες από χειρονομίδες επίσης υπάρχουν αλλά είναι
μάλλον απίθανο αυτά να αρκούν για 400 ή 500 πουλιά καθημερινά. Πιθανότατα η κύρια τροφή είναι κάποιο
μικρότερο ζωοπλαγκτόν, τα κυανοφύκη ή και απευθείας η οργανική ύλη που βρίσκεται στην λάσπη και την συχνά φαίνεται να την προτιμούν τα Φοινικόπτερα στην Αλυκή.
Τα δακτυλιωμένα Φοινικόπτερα
Τουλάχιστον εικοσιένα φοινικόπτερα με εμφανές πλαστικό δακτυλίδι (του οποίου οι χαρακτήρες
διαβάζονται σχετικά εύκολα με τηλεσκόπιο ή από φωτογραφίες) έχουν παρατηρηθεί στην Αλυκή Αιγίου από τον Απρίλιο 2017 μέχρι και τον Αύγουστο 2023 (ο πραγματικός αριθμός πιθανότατα είναι
μεγαλύτερος, καθώς στις πυκνές συγκεντρώσεις τα πόδια δεν φαίνονται εύκολα, τον
δε χειμώνα είναι σχεδόν πάντα μέσα στο νερό). Στα δεκαεννέα από αυτά διαβάστηκε με ακρίβεια ο αναγραφόμενος κωδικός και έτσι εξακριβώθηκε η προέλευσή τους (από επικοινωνία με τα κέντρα δακτυλίωσης σε κάθε χώρα και έρευνα στα σχετικά αρχεία): Επτά ήταν από την Καμάρκ στη Γαλλία, τέσσερα από το Δέλτα του Έμπρο στην Καταλανία, δύο
από την νέα μικρή αποικία δίπλα στις Συρακούσες στην Σικελία, ένα από την αποικία στο Μολενταργκιούς, κοντά στο Κάλιαρι στην Σαρδηνία, ένα από το Κομάτσιο, στο Δέλτα του Πάδου στην Βόρεια Ιταλία, δύο (νεαρά) ήρθαν από Ανατολικά, από την αποικία στο Δέλτα του Γκεντίζ (Έρμου), κοντά στην Σμύρνη, στην Μικρά Ασία και ένα αποδείχτηκε ότι ήταν δραπέτης από το Αττικό Πάρκο στα Σπάτα. Το να εμφανιστούν
μερικά από τα πολλές χιλιάδες δακτυλιωμένα Γαλλικά φοινικόπτερα στην Αλυκή
(>60.000 έχουν δακτυλιωθεί από την αρχή του προγράμματος) είναι αναμενόμενο.
Αλλά το ότι εμφανίστηκαν στην Αλυκή δύο από τα μόλις 149 δακτυλιωμένα
φοινικόπτερα των Συρακουσών είναι αξιοσημείωτο.
 |
| Δακτυλιωμένο ενήλικο Ευρωπαϊκό Φοινικόπτερο Phoenicopterus roseus στην Αλυκή Αιγίου με μεταλλικό και πλαστικό δακτυλίδι από Γαλλία Απρίλιος 2017. Η απάντηση από το tour du Valat αποκάλυψε την ιστορία του: Το συγκεκριμένο θηλυκό πουλί (το φύλλο είναι γνωστό επειδή το συγκεκριμένο επιλέχτηκε για λήψη δείγματος αίματος - τα περισσότερα δακτυλιώνονται χωρίς να είναι γνωστό το φύλλο) δακτυλιώθηκε το 2008 στην Καμάρκ. Το 2009 παρατηρήθηκε στη Λιβύη, το 2010 και 2013 στην Τυνησία. Κατόπιν "χάθηκαν" τα ίχνη του μέχρι να εμφανιστεί στην Αλυκή. Φωτ. Πηνελόπη Κατσαρέλη . Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_heade |
|
 |
| Δακτυλιωμένο Ευρωπαϊκό Φοινικόπτερο Phoenicopterus roseus στην Αλυκή Αιγίου με μεταλλικό και πλαστικό δακτυλίδι από Ιταλία, Ιανουάριος 2018. Το συγκεκριμένο πουλί δακτυλιώθηκε το 2017 στην Saline di Priolo κοντά στις Συρακούσες στη Σικελία. Επανεμφανίστηκε τον Ιούλιο και μέχρι τον Νοέμβριο '18. Φωτ. Κώστας Σταματόπουλος. Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_header |
 |
| Δακτυλιωμένο Ευρωπαϊκό Φοινικόπτερο Phoenicopterus roseus στην Αλυκή Αιγίου με ιταλικό δακτυλίδι - το ίδιο άτομο με εκείνο της προηγούμενης φωτογραφίας, 11 μήνες αργότερα, τον Δεκέμβριο 2018. Τα καλυπτήρια της φτερούγας και τα πόδια έχουν γίνει πιο ροζ, όχι όμως ακόμα τόσο όσο στο ενήλικο, και το ράμφος είναι ωχρό, όχι ροζ. Φωτ. Κώστας Καρακατσάνης. Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_header |
 |
| Δακτυλιωμένο Ευρωπαϊκό Φοινικόπτερο Phoenicopterus roseus στην Αλυκή Αιγίου με μεταλλικό και πλαστικό δακτυλίδι από Καταλονία, Αύγουστος 2018. Από τα αρχεία που είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο, ήταν εξαρχής γνωστό ότι αυτό το πουλί δακτυλιώθηκε στο Δέλτα του Έμπρο (Punta de la Banya). H απάντηση που ήρθε από το εκεί κέντρο δακτυλίωσης επιβεβαίωσε ότι το πουλί δακτυλιώθηκε εκεί τον Ιούλιο του 2017. Επιπλέον μάθαμε, ότι τον Δεκέμβριο του 2017 το ίδιο πουλί παρατηρήθηκε στην Salina di Cervia, μια αλυκή στη Βόρεια Αδριατική κοντά στη Ραβέννα στην Ιταλία, πριν ξαναβρεθεί στην Αλυκή Φωτ. Κώστας Σταματόπουλος. Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_header |
 |
Δακτυλιωμένο νεαρό Ευρωπαϊκό Φοινικόπτερο Phoenicopterus roseus στην Αλυκή Αιγίου με μεταλλικό και πλαστικό δακτυλίδι από Γαλλία, Νοέμβριος 2018. Από την απάντηση που ήρθε όταν στάλθηκαν τα στοιχεία της παρατήρησης στην Γαλλία έγινε γνωστό ότι το συγκεκριμένο πουλί ήταν ακόμη στην Καμάρκ στις 23 Σεπτεμβρίου, ένα μήνα προτού βρεθεί στην Αλυκή στα τέλη Οκτωβρίου. Φωτ. Κώστας Καρακατσάνης. Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_header
|
 |
| Δακτυλιωμένο νεαρό Ευρωπαϊκό Φοινικόπτερο Phoenicopterus roseus στην Αλυκή Αιγίου με μεταλλικό και πλαστικό δακτυλίδι από Γαλλία, Νοέμβριος 2018. Η δακτυλίωση των πουλιών γινόταν επί σχεδόν 100 χρόνια αποκλειστικά με μεταλλικά δακτυλίδια, των οποίων τα στοιχεία γίνονταν γνωστά μόνο αν κάποιος συνελάμβανε ή έβρισκε νεκρό το πουλί (και ταχυδρομούσε στην διεύθυνση που είναι χαραγμένη πάνω στο δακτυλίδι τα στοιχεία του δακτυλιδιού). Η αύξηση των ενημερωμένων παρατηρητών πουλιών, σε συνδυασμό με τη διάδοση των τηλεσκοπίων και της φωτογραφίας, έκαναν κάποια στιγμή δυνατή την τοποθέτηση και πλαστικών δακτυλιδιών, τα οποία μπορούν να διαβαστούν από απόσταση χωρίς να χρειαστεί να συλληφθεί, ούτε καν να ενοχληθεί το πουλί. Αυτό "εκτόξευσε" την συλλογή πληροφορίας. (Μόνο στην Καμάρκ, έχουν πλέον λάβει σχεδόν ένα εκατομμύριο μηνύματα για φοινικόπτερα που δακτυλιώθηκαν εκεί και παρατηρήθηκαν αλλού). Αυτό επιτρέπει στατιστική ανάλυση εξαιρετικής ακρίβειας, η οποία προσφέρει πολύτιμη γνώση όχι μόνο για τις μετακινήσεις των πουλιών αλλά και για πολλά ακόμη που βοηθούν στην προστασία τους, όπως τα ποσοστά επιβίωσης, την σύνδεση και την δυναμική των διαφόρων πληθυσμών, την δομή των αποικιών. Πάντα, ωστόσο, εξακολουθεί να τοποθετείται στο άλλο πόδι και το "παραδοσιακό" μεταλλικό δακτυλίδι, το οποίο αντέχει περισσότερο. Φωτ. Πηνελόπη Κατσαρέλη . Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_heade |
 |
Δακτυλιωμένο νεαρό Ευρωπαϊκό Φοινικόπτερο Phoenicopterus roseus - to ίδιο με εκείνο της προηγούμενης φωτογραφίας, φωτογραφημένο δύο μήνες αργότερα, στα μέσα Ιανουαρίου 2019, στις εκβολές του Ευήνου, κοντά στο Μεσολόγγι. Η παρατήρηση αυτή αποτελεί απόδειξη της στενής σχέσης των Φοινικόπτερων της Αλυκής Αιγίου με το σύμπλεγμα των υγροτόπων του Μεσολογγίου και δείχνει την αξία που έχουν οι δακτυλιώσεις για να μας παρέχουν πληροφορίες για τη ζωή των πουλιών. Φωτ. Γεώργιος Κοπανιτσάνος
|
 |
Δακτυλιωμένο Ευρωπαϊκό Φοινικόπτερο Phoenicopterus roseus με μεταλλικό και πλαστικό δακτυλίδι από τη Γαλλία, Νοέμβριος 2018. Από το αρχείο PDF που είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο και παρουσιάζει όλα τα πλαστικά δακτυλίδια που έχουν τοποθετηθεί στα φοινικόπτερα (http://www.flamingoatlas.org/dwld_bandsummaries.php) μαθαίνουμε ότι το «πακέτο» με δακτυλίδια με κωδικό KLBB έως KLSV (στα οποία ανήκε και το εικονιζόμενο) τοποθετήθηκαν σε νεαρά φοινικόπτερα στην αποικία στην περιοχή Etang du Fangassier στην Καμάρκ στη Γαλλία το 2015 (η δακτυλίωση συνήθως γίνεται μέσα προς τέλη Ιουλίου στις αποικίες, όταν τα μικρά, που κυκλοφορούν όλα μαζί σε μεγάλες ομάδες - crèches, δεν έχουν ακόμη πετάξει αλλά έχουν μεγαλώσει αρκετά, ώστε το πόδι τους να έχει αποκτήσει τις τελικές του διαστάσεις). Η απάντηση που ήρθε από το Tour du Valat μας πληροφόρησε ότι το πουλί είχε όντως δακτυλιωθεί εκεί στις 29 Ιουλίου 2015 και στη συνέχεια το είδαν τον Νοέμβριο του ίδιου έτους στην Salin di Priolo στην Σικελία (φυσιολογική διασπορά των νεαρών κάθε φθινόπωρο). Έκτοτε δεν υπήρξε άλλη παρατήρησή του μέχρι που το είδαμε στην Αλυκή. Φωτ. Τάκης Παπανικολάου. Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_header
|
|
 |
| Δακτυλιωμένα Ευρωπαϊκά Φοινικόπτερα Phoenicopterus roseus με μεταλλικό και πλαστικό δακτυλίδι από τη Γαλλία (αριστερά, με χρωματισμό ενήλικου) και από την Τουρκία (μπροστά, νεαρό άτομο). Αλυκή Αιγίου, Νοέμβριος 2019. Φωτ. Κώστας Σταματόπουλος |
 |
Ενήλικο Ευρωπαϊκό Φοινικόπτερα Phoenicopterus roseus μαζί με 10 νεαρά πουλιά, Σεπτέμβριος 2020 στην Αλυκή Αιγίου. Φέρει κόκκινο δακτυλίδι (βλ. επόμενη φωτ.) και φαίνεται πως πρόκειται για άτομο το οποίο είχε δραπετεύσει από το Αττικό Πάρκο στα Σπάτα τον Μάρτιο 2020 και περιφερόταν στους υγρότοπους της Αττικής μέχρι τουλάχιστον τον Αύγουστο. Μετά την Αλυκή παρατηρήθηκε στην Ιταλία - μια ιστορία που τεκμηριώνει την επιτυχημένη προσαρμογή στην φύση ενός πουλιού που ενώ γεννήθηκε σε αιχμαλωσία, υιοθέτησε τις νομαδικές συνήθειες του είδους, εντάχθηκε στον φυσικό πληθυσμό και άρχισε τις περιπλανήσεις. Φωτ. Κώστας Σταματόπουλος
|
 |
Το δακτυλίδι στο πόδι του Φοινικόπτερου της προηγούμενης φωτ.
τον Μάρτιο 2020 στα Σπάτα, λίγες μέρες μετά την απόδρασή του.
Φωτ. (από Facebook) - Lefti Sioux. |
 |
| Το ίδιο πουλί, τον Αύγουστο 2020 στον Σχοινιά, Αττική, Φωτ. Χρήστος Κοτσέλης |
 |
| Φοινικόπτερα Phoenicopterus roseus και Μαυροκέφαλοι Γλάροι Larus melanocephalus Μάρτιος 2018. Φωτ. Κώστας Σταματόπουλος. Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_heade |
Flagship species
Στην Αλυκή Αιγίου τα
Φοινικόπτερα, όπως και όλα τα υδρόβια πουλιά, βρίσκονται σε στενή σχέση με τον
άνθρωπο. Εκατοντάδες επισκέπτες τα παρατηρούν καθημερινά από πολύ κοντινή
απόσταση. Παρά τα κρούσματα ενόχλησης από απληροφόρητους επισκέπτες και,
κυρίως, από την είσοδο σκυλιών, τα φοινικόπτερα στην Αλυκή παραμένουν πιο φιλικά και προσιτά από
οπουδήποτε αλλού στην Ελλάδα.
 |
Φοινκόπτερα το καλοκαίρι. στην Αλυκή Αιγίου Η Αλυκή είναι η δημοφιλέστερη πλαζ στην Αιγιάλεια. Ο κύριος όγκος των λουομένων παραμένουν κοντά στον δρόμο και έξω από όρια του βιότοπου, αρκετοί όμως προτιμούν και την παραλία δίπλα στην λιμνοθάλασσα. Φωτ. Πηνελόπη Κατσαρέλη . Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_heade
|
Αυτή η στενή σχέση ανθρώπων –
πουλιών, και το καθημερινό birdwatching
από πολύ κόσμο συνθέτουν το κυριότερο χαρακτηριστικό της Αλυκής. Άλλωστε, η Αλυκή βρίσκεται
δίπλα στην πόλη του Αιγίου, ακριβώς πάνω στην πιο δημοφιλή πλαζ και στον πιο
δημοφιλή χώρο περιπάτου. Πήρε χρόνια αγώνων ώστε η προστασία του μικρού αυτού
υγρότοπου (έκταση μόλις 180 στρέμματα) να μην αμφισβητείται από κανέναν και να σταματήσουν κυνήγι, εκπαίδευση σκυλιών, αγώνες moto cross, λασπόλουτρα, άτυπη λειτουργία αεροδιαδρόμου και πολλές άλλες χρήσεις που αχρήστευαν την αξία της Αλυκής για τα πουλιά. Για να επιτευχθούν τέτοιοι στόχοι χρειάζεται, εκτός από την αποδοχή της ανάγκης προστασίας, και το ενεργητικό ενδιαφέρον του κόσμου για τα
πουλιά.
 |
| Η σχέση ανθρώπων - πουλιών είναι πάντα στενή στην Αλυκή Αιγίου. Συχνά, η απόσταση παρατήρησης των πουλιών (ακόμη και από παρατηρητές εκτός αυτοκινήτου ) είναι μικρότερη των 20 μ. Φωτ. Κώστας Σταματόπουλος. Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_header |
 |
Παρατήρηση των κύκνων στην Αλυκή,
Ιανουάριος 2002. > 40.0000 επισκέπτες
προσήλθαν για να δουν τις μεγάλες
συγκεντρώσεις κύκνων από
Δεκ. 2001 μέχρι τέλη Φεβρ. 2002. |
Στην δημιουργία αυτού του ενεργητικού ενδιαφέροντος βοηθούν πολύ τα λεγόμενα flagship species, δηλαδή είδη δημοφιλή και εντυπωσιακά,
που τραβούν την προσοχή του κοινού και προσελκύουν επισκέπτες, με αποτέλεσμα να αυξάνεται το ενδιαφέρον για την προστασία μιας περιοχής. Παρά τα 255 είδη πουλιών που έχουν καταγραφεί στην Αλυκή (μια
εκπληκτική βιοποικιλότητα) και το γεγονός ότι συχνά η Αλυκή προσφέρει
εξαιρετικές συνθήκες για παρατήρηση μεγάλης ποικιλίας πουλιών (οι παρατηρητές
πουλιών και φωτογράφοι άγριας φύσης στην Ελλάδα την γνωρίζουν καλά εδώ και
χρόνια), το ευρύ κοινό χρειάζεται κάποιες «φίρμες» για να προσέξει περισσότερο
τι συμβαίνει εκεί. Αυτόν τον ρόλο τον έχουν παίξει στην Αλυκή δύο είδη: τα
φοινικόπτερα και οι κύκνοι, ειδικά όταν εμφανίζονται σε μεγάλους αριθμούς και παρατηρούνται εύκολα και σε κοντινή απόσταση από τον γειτονικό δρόμο. Τα 11 φοινικόπτερα του 1982 έδωσαν εκείνο το πρώτο
έναυσμα για να ασχοληθεί ένας κάπως ευρύτερος κύκλος ανθρώπων. Οι σημερινοί
πληθυσμοί τραβούν την προσοχή χιλιάδων ανθρώπων, οι οποίοι, σε δεύτερη φάση,
αρχίζουν να ενδιαφέρονται και για τα υπόλοιπα είδη. Οι κύκνοι είχαν επίσης προκαλέσει μεγάλη κοσμοσυρροή, ειδικά στις δύο χρονιές μεγάλων καθόδων, δηλαδή τους
χειμώνες 1993-’94 (περίπου 100 πουλιά) και 2001-’02 (>300 Βουβόκυκνοι και περίπου 30 Αγριόκυκνοι).
 |
Φοινικόπτερα Phoenicopterus roseus
Αλυκή Αιγίου, Δεκέμβριος 2018.
Φωτ. Τάκης Παπανικολάου.
Από την ομάδα Φίλοι
λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου |
Η
διάδοση των αρχών προστασίας της Αλυκής και η ανάπτυξη ενδιαφέροντος για
τα πουλιά στηρίχθηκαν, τα τελευταία χρόνια, και στη επικράτηση της ψηφιακής
φωτογραφίας. Ολοένα περισσότεροι φωτογράφοι στο Αίγιο αντιλαμβάνονται ότι η
Αλυκή προσφέρει πάρα πολλά (όχι μόνο ένα) θέματα για φωτογράφιση άγριας φύσης (με
ασφάλεια από τον δρόμο, χωρίς να ενοχλούν).
Όσο για τα φοινικόπτερα, θα συνεχίσουν να φεύγουν και να επιστρέφουν. Όσο προστατεύονται οι
κύριες αποικίες, και αν αρχίσουν να φωλιάζουν τακτικά και στην Ελλάδα, θα υπάρχουν αρκετά. Ωστόσο,
όπως είπαμε, ο κόσμος των φοινικόπτερων είναι απρόβλεπτος. Μπορεί κάποια να
αλλάξουν δρομολόγιο, μπορεί να αλλάξουν οι συνθήκες στην Αλυκή. Ίσως να πρέπει
να αλλάξουν οι συνθήκες αν τεκμηριωθεί ότι η αύξηση του ευτροφισμού πρέπει να αντιμετωπιστεί.
Σε κάθε περίπτωση, στην Αλυκή Αιγίου θα αναμένουμε πάντα πολλές συγκινήσεις, από
εκείνες που προσφέρει ο συνεχώς μεταβαλλόμενος κόσμος των πουλιών.
 |
| Τα Φοινικόπτερα είναι από τα πιο δημοφιλή πουλιά. Το ευρύ κοινό εξακολουθεί να τα ονομάζει "φλαμίνγκο". (Παρεμπιπτόντως, το φοινικόπτερο που ζωγράφισε η μαθήτρια θυμίζει πολύ Αφρικανικό Φοινικόπτερο Phoeniconaias minor) |
 |
Επισκέπτες και Φοινικόπτερα, Αλυκή Αιγίου, Σεπτέμβριος 2018
|
 |
| Ευρωπαϊκά Φοινικόπτερα Phoenicopterus roseus στην Αλυκή Αιγίου, Αύγουστος 2019. Μπροστά δεξιά και στο βάθος αριστερά Νανογλάρονα Sternula albifrons. Φωτ. Γιώργος Μαρώσσης. |
 |
Είσοδος στην προστατευόμενη περιοχή της Αλμυρής Λίμνης Τουζ (Tuz = αλάτι), στην Μ. Ασία, γνωστή για την μεγάλη αποικία Φοινικόπτερων. Αύγουστος 2019.
Φωτ. Mattheos Tours, από την στάση σε "Αλμυρά Έρημο - Σαγγάριο" κατά την εκδρομή στην Καππαδοκία.
|
 |
| Ευρωπαϊκά Φοινικόπτερα Phoenicopterus roseus στις Αλυκές Καλλονής, Λέσβος, Μάιος 2019. Φωτ. Jaap Vink - Lesvos Birders |
 |
| Φοινικόπτερα (ιδίως το κοπάδι μπροστά) και άλλα πουλιά στις Αλυκές Καλλονής στη Λέσβο, Οκτώβριος 2018. Στο βάθος, το αλάτι της χρονιάς μετά τη συγκομιδή (συνήθως τον Σεπτέμβριο). Φωτ. Ελένη Γαληνού - Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης (ΚΠΕΝ) Καλλονής - Kalloni Environmental Information Center. https://www.facebook.com/kpenkallonis/ |
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: οι Αλυκές
 |
| Οι Αλυκές Κίτρους στην Πιερία, δίπλα στην φυσική λιμνοθάλασσα. Στα "τηγάνια" με κόκκινο χρώμα η αλατότητα είναι πολύ μεγάλη και γίνεται η τελική καθίζηση του αλατιού (το θαλασσινό νερό έχει εισέλθει στη αλυκή από το πάνω μέρος - τα πιο μπλε νερά). Το χρώμα οφείλεται στο μονοκύτταρο μικροφύκος Dunaliella salina. Φωτ. Ανέστης Σαμουρκασίδης, από την ιστοσελίδα του Φορέα Διαχείρισης Δέλτα Αξιού. |
 |
H Αλυκή της Κω, κοντά στο Τιγκάκι. Φυσική αλμυρή λίμνη που λειτουργούσε ως αλυκή για παραγωγή αλατιού μέχρι τέλη δεκαετίας '80. Διακρίνεται η τεχνητή σύνδεση με την θάλασσα, παλιά κανάλια, αναχώματα και εγκαταστάσεις της παραγωγής αλατιού. Φωτ. Ιωσήφ Χατζημιχαήλ
|
 |
Μέσα στην Αλυκή της Κω. Τα εγκαταλελειμμένα αναχώματα σιγά σιγά διαλύονται.
Φωτ. Κάθυ Γεωργουδάκη |
Με τον όρο "αλυκή" εννοούμε τον «ημι-τεχνητό»
χώρο παραγωγής αλατιού με την διαδικασία της εξάτμισης θαλασσινού νερού (salines, salinas, salt pans, salt pits κ.λπ. στα αγγλικά). Η κανονική αλυκή είναι μια
επίπεδη έκταση δίπλα στη θάλασσα, χωρισμένη με χαμηλά αναχώματα σε ορθογώνιες ρηχές δεξαμενές (οι οποίες φέρουν ονόματα όπως "θερμάστρες", "τηγάνια" κ.λπ.), στις οποίες λαμβάνουν χώρα τα διάφορα στάδια εξάτμισης του θαλασσινού νερού μέχρι να φτάσουμε
στο στάδιο όπου το νερό είναι πλέον κορεσμένο με αλάτι και γίνεται η «κατακρήμνιση» των κρυστάλλων του αλατιού στον πυθμένα, από όπου και συλλέγεται. «Αλυκές» επίσης
καλούνταν και πολλές φυσικές αλμυρές λίμνες (salt lakes) όπου το νερό εξατμίζεται το καλοκαίρι
αφήνοντας αλάτι. Οι περισσότερες τεχνητές αλυκές έχουν δημιουργηθεί στην θέση τέτοιων φυσικών
αλμυρών λιμνών. Σε κάθε περίπτωση, όλες οι αλυκές, φυσικές και τεχνητές, είναι υγρότοποι εν λειτουργία, συχνά με μεγάλη αξία για τη φύση - ιδίως για τα πουλιά, και σχεδόν όλες περιλαμβάνονται στο Δίκτυο των προστατευόμενων περιοχών Natura-2000.
Το
τοπωνύμιο ή η επωνυμία «Αλυκή» ή «Αλυκές» είναι διαδεδομένο στην Ελλάδα και με αυτό σήμερα μπορεί να εννοούμε:
- Αλυκές
σε λειτουργία (αυτή τη στιγμή είναι επτά στην Ελλάδα). Αυτές συνήθως αποτελούν τμήμα μεγαλύτερων υγροτόπων. Για παράδειγμα, η Αλυκή
Μεσολογγίου είναι μέρος του τεράστιου υγροτοπικού συμπλέγματος από εκβολές Εύηνου μέχρι εκβολές Αχελώου, το οποίο περιλαμβάνει και την μεγάλη Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου, επίσης, η Αλυκή Κίτρους είναι μέρος του συμπλέγματος των εκβολών Αξιού - Αλιάκμονα, ενώ η Αλυκή Μέσης αποτελεί μέρος του συμπλέγματος των παράκτιων λιμνοθαλασσών της Θράκης. Σε μερικές περιπτώσεις αποτελούν "αυτοτελείς" υγρότοπους και καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της υγροτοπικής
έκτασης (Αλυκές Καλλονής στη Λέσβο).
- Εγκαταλελειμμένες αλυκές. Αυτές είναι
συνήθως μικρότερης έκτασης από τις προηγούμενες και η λειτουργία τους
εγκαταλείφτηκε ως ασύμφορη τα τελευταία 30 - 40 χρόνια (μία από αυτές, στην Μήλο, τυπικά θεωρείται "προσωρινά ανενεργή"). Από τότε επανέρχονται
σταδιακά στη φυσική τους μορφή, μολονότι συνήθως παραμένουν εμφανή τα αναχώματα
που διαχώριζαν τα τηγάνια, οι περιφερειακές τάφροι, κάποια κτίσματα, οι ράγες των βαγονιών που μετέφεραν το αλάτι κ.λπ. (π.χ. Αλυκή Κω, Αλυκή Σάμου, Αλυκές Ζακύνθου, Αλυκές Κοπανά κοντά στην Χαλκίδα, Αλυκές
Λεχαινών, Αλυκή Λευκίμης στην Κέρκυρα)
- Φυσικές
αλμυρές λίμνες οι οποίες ποτέ δεν μετατράπηκαν σε τεχνητές αλυκές, ωστόσο έχουν συνδεθεί στην τοπική παράδοση με την ύπαρξη αλατιού το καλοκαίρι, το οποίο συλλεγόταν για τοπική κατανάλωση αλλά και, σε ορισμένες περιπτώσεις, για εμπορικούς λόγους. Εδώ περιλαμβάνεται η
μεγάλη Αλυκή της Λήμνου (που γλίτωσε την τελευταία στιγμή την μετατροπή της
σε βιομηχανική αλυκή), η Αλυκή Αιγίου, η Αλυκή Νάξου, η Αλυκή Θίσβης κ.λπ.
Σε πολλές περιπτώσεις ο αρχικός υγρότοπος έχει (σχεδόν ή ολοκληρωτικά) εξαφανιστεί από τα μπαζώματα
ή την οικοπεδοποίηση και μένει μόνο το τοπωνύμιο χωρίς υγρότοπο (π.χ. Αλυκές στην πλαζ
της Κέρκυρας, Αλυκές στην Κάτω Αχαΐα κ.λπ.). Συχνά, οι ντόπιοι με τον όρο "Αλυκή" αναφέρονται στην γειτονική παραλία και πλαζ, αγνοώντας από πού προέρχεται ο αρχικός όρος - ιδίως αν έχει χαθεί ο υγρότοπος.
- Τέλος, μολονότι
δεν έχουν σχέση με τα παραπάνω υγροτοπικά συστήματα, «αλυκές» επίσης καλούνται
τμήματα βραχωδών ακτών (σχεδόν πάντα σε νησιά) όπου οι κάτοικοι έβαζαν θαλασσινό νερό
σε φυσικές ή λαξευμένες κοιλότητες και το άφηναν να εξατμισθεί ώστε να συλλέξουν αργότερα το αλάτι (π.χ.
αλυκές των Κυθήρων).
 |
| Πάπιες στην λιμνοθάλασσα Αλυκή, ΝΑ της Βιστωνίδας στην Θράκη. Στο βάθος το αλάτι στις αλυκές Μέσης. Φεβρουάριος 2021. Φωτ. Δημήτρης Κοκκινίδης |
 |
Αλυκές Κίτρους, σούρουπο, Οκτώβριος 2020. Στο βάθος η Θεσσαλονίκη. Φωτ. Σάββας Βασιλειάδης
|
 |
| Συλλογή αλατιού, σούρουπο, στην (φυσική) Αλυκή Λήμνου. Φωτ. Παναγιώτης Ζέρβας |
 |
| Χαράματα, στην Αλυκή. Νοέμβριος 2018. Φωτ. Κώστας Σταματόπουλος. Από την ομάδα Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_header |
 |
Αλυκή Αιγίου. Τέλη Σεπτεμβρίου 2018. Φωτ. Κώστας Σταματόπουλος
|
 |
Ανενημέρωτοι εισβολείς εισέρχονται στην μισοπλημμυρισμένη Αλυκή και προσπαθούν να φωτογραφίσουν από κοντά τα Φοινικόπτερα διώχνοντάς τα πιο μακριά και κάνοντάς τα πιο καχύποπτα. Οκτώβριος 2020. Φωτ. Κώστας Σταματόπουλος
|
 |
Πρόχειρη ενημερωτική πινακίδα που τοποθετήθηκε τον Οκτώβριο 2020 για να ενημερώσει τους επισκέπτες ώστε να αποφύγουν την ενόχληση των πουλιών. Η τοποθέτηση κανονικής σήμανσης είναι μια μεγάλη εκκρεμότητα (έχει ενταχθεί σε προτάσεις χρηματοδότησης).
|
 |
Οι φωτογράφοι, προσπαθώντας να εξασφαλίσουν καλύτερα πλάνα, μπορεί, άθελά τους, να προκαλέσουν σοβαρή όχληση στα πουλιά όταν πλησιάζουν υπερβολικά. Οι καλές προθέσεις του φωτογράφου δεν είναι αντιληπτές από τα πουλιά, τα οποία απλά βλέπουν έναν εισβολέα να πλησιάζει, σιγά και μεθοδικά, προσπαθώντας να μην γίνει αντιληπτός από αυτά - άρα, με "ύπουλο" τρόπο, ο οποίος φυσικά τα πανικοβάλει. Οι καλές προθέσεις δεν μας απαλλάσσουν από την υποχρέωση να σεβαστούμε την ηρεμία των πουλιών και να τα αφήσουμε να ξεκουραστούν και να τραφούν επαρκώς. Σε κάθε περίπτωση, οι καλύτερες φωτογραφίες πουλιών (πουλιά σε ηρεμία, πουλιά που δεν απομακρύνονται αλλά έρχονται προς τον φωτογράφο κ.λπ.) βγαίνουν όταν ο φωτογράφος βρίσκεται εκεί που τα ζώα έχουν αποδεχτεί την παρουσία του και δεν κινεί υποψίες. Στην περίπτωση της Αλυκής, τα καλύτερα μέρη για φωτογράφιση είναι πάνω στον παρακείμενο δρόμο ή μέσα από το αυτοκίνητο (από εκεί έχουν ληφθεί σχεδόν όλες οι φωτογραφίες φοινικόπτερων της Αλυκής σε αυτή την ανάρτηση). Φωτ. Φίλοι λιμνοθάλασσας Αλυκής Αιγίου https://www.facebook.com/groups/1820833364824176/?ref=group_header
 | Η Αλυκή Αιγίου στο εξώφυλλο έκδοσης του ΕΚΒΥ για τους υγρότοπους της ηπειρωτικής Ελλάδας. Φωτογραφία από ΒΔ. Διακρίνεται (στα αριστερά) το υπόλειμμα τείχους από κανάλι επικοινωνίας με την θάλασσα. Κοντά στην άκρη του ακρωτηρίου διακρίνεται μικρή τσιμεντένια κατασκευή πάνω στην οποία βρίσκεται το κολονάκι της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού.
Στο βάθος οι Ανατολικές συνοικίες του Αιγίου. |
|
